Ισχυροί δήμαρχοι και περιφερειάρχες

Σε αναδιανομή της πολιτικής εξουσίας στην περιφέρεια θα οδηγήσει σταδιακά το σχέδιο «Καλλικράτης» που προωθεί η κυβέρνηση και το οποίο προβλέπει μείωση των δήμων, ενίσχυση των δημάρχων και καθιέρωση περιφερειακής αυτοδιοίκησης με εκλεγμένους περιφερειάρχες.

Το κυβερνητικό σχέδιο αναμένεται σε βάθος χρόνου να αναδείξει σε ισχυρούς πόλους εξουσίας τους περιφερειάρχες και τους δημάρχους -με την προϋπόθεση βέβαια ότι, κυρίως οι πρώτοι, θα στηριχθούν με ουσιαστικές αρμοδιότητες και δεν θα υπονομευθούν με παράλληλα επίπεδα κρατικής διοίκησης- για τους εξής λόγους: Φορείς εξουσίες
1/ Οι δήμαρχοι θα γίνουν ακόμα πιο ισχυροί αφού η χωροταξική τους αρμοδιότητα πλέον επεκτείνεται σε επίπεδο επαρχίας, οι πόροι των δήμων ενισχύονται σημαντικά (συνδέονται και με τον ΦΠΑ) και θα διαχειρίζονται πολύ πιο μεγάλα αναπτυξιακά κονδύλια. Σε πρώτη φάση και μέχρι να ορθοποδήσει το σύστημα της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, οι νέοι δήμαρχοι θα είναι οι βασικοί φορείς εξουσίας στους νομούς.
2/ Οι 13 περιφερειάρχες θα εκλέγονται με άμεση και καθολική ψηφοφορία από εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους ο καθένας, που σημαίνει ότι θα έχουν ευρύτατη πολιτική - νομιμοποιητική βάση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο περιφερειάρχης Αττικής θα εκλέγεται από ένα εκλογικό σώμα περίπου 4.000.000 ψηφοφόρων. Ομως, οι αρμοδιότητές τους είναι εκείνες που θα καθορίσουν και το εύρος της πραγματικής του εξουσίας. Αν αληθεύουν οι πληροφορίες ότι αρμοδιότητες για τη χωροταξία, τα δάση, το περιβάλλον, την υγεία, την πρόνοια θα παραμείνουν στο κράτος, τότε δημιουργούνται πολλά ερωτήματα για τον ρόλο τους.
Νομάρχες, τέλος
3/ Νομάρχες δεν θα υπάρχουν· ο θεσμός της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης καταργείται.
4/ Η εξουσία των περιφερειαρχών και των δημάρχων ενισχύεται εις βάρος των βουλευτών. Κι αυτό γιατί με το εκλογικό σύστημα των μονοεδρικών περιφερειών, που προωθεί η κυβέρνηση, οι βουλευτές δεν θα εκλέγονται σε επίπεδο νομού αλλά σε επίπεδο μια περιοχής με πληθυσμό το πολύ 60.000 κατοίκων. Επί παραδείγματι, σήμερα ένας βουλευτής έχει, θεωρητικά, αρμοδιότητα να παρεμβαίνει σε θέματα ολόκληρου του νομού του. Με το νέο σύστημα η χωροταξική του παρέμβαση περιορίζεται σε πολύ πιο στενά όρια. Φυσικά ο ρόλος του βουλευτή είναι πρωτίστως κοινοβουλευτικός-νομοθετικός και η όποια εξουσία του με αυτό το κριτήριο αξιολογείται. Ωστόσο, έτσι όπως είναι διαρθρωμένη στην Ελλάδα η πολιτική εξουσία, ο βουλευτής είναι ο καθοριστικός παράγοντας στην άσκηση της τοπικής εξουσίας. Αυτό το προνόμιο πλέον το χάνει σταδιακά. Γενικές διοικήσεις
Ωστόσο, σε τροχοπέδη της μεταρρύθμισης είναι πιθανόν να αναδειχθεί η ίδρυση των 7 γενικών διοικήσεων, οι οποίες θα ασκούν τις κρατικές αρμοδιότητες -π.χ. χωροταξία, περιβάλλον, πρόνοια, μετανάστευση-, που δεν θα αποκεντρωθούν στην περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Ποια θα είναι η σχέση τους με την περιφερειακή αυτοδιοίκηση; Θα έχουν σχέση ιεραρχική; Θα έχουν δικαίωμα ακύρωσης αποφάσεων;
Ο πρωθυπουργός είπε στο κλείσιμο της συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου ότι «θα πονέσει το κεντρικό κράτος, έχουμε πιο συγκεντρωτικό σύστημα ακόμα και από χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού, είναι η πιο μεγάλη ανατροπή και θα την κάνουμε». Τόνισε ακόμα ότι με τη νέα δομή θα πάψει η κακώς εννοούμενη εξάρτηση δημάρχων, νομαρχών και βουλευτών, θα πάψει η συνδιαλλαγή μεταξύ κυβέρνησης και αυτοδιοίκησης για τα κονδύλια και για τα έργα, που αναπαράγει πελατειακή σχέση και διαφθορά.
Πάνος Σώκος