ΑΠΟ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΜΕΧΡΙ CASUS BELLI, ΜΠΡΟΣ ΣΤΑ ΜΙΚΡΟΦΩΝΑ

Μορφή «ανοιχτής διαπραγμάτευσης» πήρε η κοινή συνέντευξη των πρωθυπουργών Ελλάδας και Τουρκίας. Η κάθε πλευρά είχε την ευκαιρία να εκθέσει τις θέσεις και τα επιχειρήματά της.

Τα κυριότερα αποσπάσματα έχουν ως εξής:

Τ. Ερντογάν: Καταρχάς, είπαμε τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα να μην υπερίπτανται του Αιγαίου. Λέμε να μην είναι εξοπλισμένα τα αεροπλάνα και, αν γίνονται στρατιωτικές ασκήσεις, να γίνονται υπό πολύ ειδικούς όρους και, εν καιρώ, σε βάθος χρόνου, να γίνονται πάλι αφοπλισμένα, να υπερίπτανται αφοπλισμένα του Αιγαίου.

Αυτά τα αμοιβαία βήματα που κάνουμε μας απομακρύνουν από άλλες εποικοδομητικές ενέργειες. Δεν γίνονται επενδύσεις. Δεν γίνονται επενδύσεις στην παιδεία ας πούμε, διότι γίνονται επενδύσεις στον εξοπλισμό. Δεν γίνονται επενδύσεις στην υγεία. Είπαμε ότι θα ζητήσουμε από τους υποψήφιους Πατριάρχες (σ.σ. Οικουμενικό Πατριαρχείο) να αποταθούν στο αρμόδιο υπουργείο για να αποκτήσουν την τουρκική ιθαγένεια.

«Εκλογή μουφτή»

Βέβαια, το ίδιο θέμα υπάρχει αντίστοιχα στη δυτική Θράκη. Δεν υπάρχει εκλεγμένος μουφτής, υπάρχει διορισμένος μουφτής. Πρέπει να γίνουν εκλογές για τη Μουφτεία. Εμείς θεωρούμε και προσμένουμε από την Ελλάδα να κινηθεί με τον ίδιο τρόπο. Τον εκλεγμένο μουφτή να τον επικυρώσει η ελληνική κυβέρνηση. Δηλαδή, να υπάρξει μία παραλληλία στον τρόπο με τον οποίο εκλέγονται οι ιεράρχες.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί το εξής: όπως εμείς δεν θεωρούμε δικαίωμά μας να εκλέγουμε Πατριάρχη, έτσι και εσείς θα πρέπει να αναγνωρίσετε το δικαίωμα στη μουσουλμανική κοινότητα να εκλέγει τον δικό της θρησκευτικό ηγέτη. Και νομίζω ότι αυτό το θέμα πρέπει τάχιστα να λήξει.

Γ. Παπανδρέου: ... Θέλω να προσθέσω σε αυτά τα οποία είπε ο πρωθυπουργός κ. Ερντογάν και δύο πρωτοβουλίες στις οποίες επίσης συμφωνήσαμε. Μία πρωτοβουλία γύρω από το θέμα της κλιματικής αλλαγής, το οποίο είναι σημαντικό αυτή την εποχή, στο πλαίσιο της Μεσογειακής Ενωσης, διότι οι χώρες μας και η Ανατολική Μεσόγειος αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα. Αλλά και την προώθηση της συνεργασίας μας στους Ολυμπιακούς Αγώνες τους οποίους διεκδικεί η Κωνσταντινούπολη για το 2020, καθώς και την αναβίωση της ιδέας της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.

Η βίζα

Θέλω επίσης να τονίσω ότι εμείς οι ίδιοι παίρνουμε πρωτοβουλία για το θέμα της βίζας Σένγκεν. Το γενικότερο ζήτημα της βίζας με την Τουρκία, βεβαίως, είναι ένα άλλο θέμα. Αυτό το οποίο όμως μπορούμε εμείς να κάνουμε, πρώτα απ' όλα, είναι αυτό που ήδη κάναμε στη συμφωνία μας -έχουμε καταργήσει τη βίζα και τα λεγόμενα «πράσινα» διαβατήρια από την Τουρκία.

Αλλά δεύτερον, θα πάρουμε πρωτοβουλία, έχοντας και την εδώ εμπειρία δοκιμής, πριν από κάποια χρόνια, ώστε να δούμε αν μπορούμε να έχουμε τις λεγόμενες «μονοήμερες εκδρομές» από την Τουρκία, από την τουρκική ακτή στα ελληνικά νησιά και για Τούρκους, αλλά και για άλλους μη κοινοτικούς υπηκόους, ώστε να μπορούν να έρχονται στα ελληνικά νησιά για μια μονοήμερη εκδρομή, χωρίς ιδιαίτερες διατυπώσεις, πιθανώς και χωρίς τη διαδικασία της βίζας. Να το κάνουμε και δύο ημέρες μετά, να το κάνουμε και τρεις.

[...] Θέλω επίσης να τονίσω ότι οι κοινές πρωτοβουλίες μας και σε διεθνή ζητήματα αφορούν -όπως είπα, θα πάρουμε πρωτοβουλία για τη Μεσόγειο γύρω από την κλιματική αλλαγή- και τα θέματα της οικονομίας. [...]

«Δίκαιη λύση»

Θέλω να τονίσω τώρα πως, σε ό,τι αφορά την Κύπρο, εμείς ελπίζουμε ότι θα φτάσουμε -και ελπίζουμε και σύντομα- σε ένα σημείο, ώστε ενταγμένη η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με μια δίκαιη λύση, δικοινοτική και διζωνική, μία ομόσπονδη λύση, να μη χρειάζεται τις εγγυήσεις μας. Διότι τελικά, αυτές οι εγγυήσεις ήταν που, έχω την εντύπωση ότι, ιστορικά, διαίρεσαν, αντί να συνενώσουν τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους.

Θα στηρίξουμε την προσπάθεια που γίνεται μεταξύ των δύο κοινοτήτων, τον διάλογο μεταξύ των δύο κοινοτήτων, όπως έχω κι εγώ στηρίξει επανειλημμένως τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον κ. Χριστόφια, σε αυτή τη δύσκολη προσπάθεια, για να βρούμε μια λύση.

Το Πατριαρχείο

[...] Και θα έλεγα ότι το ζήτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης δεν είναι ένα θέμα διμερές. Οπως επίσης τονίζω ότι το θέμα των μουσουλμάνων της Θράκης δεν είναι ένα διμερές θέμα. Είναι θέμα να είμαστε πρώτα απ' όλα σωστοί με τον εαυτό μας, σωστοί με τις δημοκρατικές αρχές προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θρησκευτικών δικαιωμάτων.

Εγώ θεωρώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης προτέρημα για την Τουρκία [...] Θεωρώ ότι είναι προς όφελος της Τουρκίας, ιδιαίτερα στην ευρωπαϊκή της πορεία, ακριβώς να αναδείξει και να σεβαστεί αυτές τις θρησκευτικές ελευθερίες που αφορούν το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Τ. Ερντογάν: Βέβαια, εγώ, τώρα, στο λίκνο της Δημοκρατίας, οφείλω να απαντήσω δημοκρατικά κι εσείς να το σημειώσετε παρακαλώ.

Η «αιτία πολέμου»

Ως προς το πρώτο θέμα, σχετικά με το «casus belli», η Τουρκική Εθνοσυνέλευση αποφάσισε το «casus belli». Θα πρέπει να το εξετάσετε το θέμα. Τώρα, αυτή τη στιγμή, έγιναν οι 44ες συνομιλίες, διαβουλεύσεις και, όταν θα έχουν καταλήξει κάπου, νομίζω ότι θα λυθεί το θέμα του «casus belli». Ομως, αυτό δεν είναι θέμα που μπορεί να λυθεί μονομερώς.

Είπα πριν από λίγο ότι αυτά τα αεροπλάνα που υπερίπτανται του Αιγαίου πρέπει να είναι εξοπλισμένα. Τα ελληνικά αεροπλάνα είναι επίσης εξοπλισμένα. Παρακολουθούνται αυτά τα αεροπλάνα από τις ΝΑΤΟϊκές βάσεις και υπάρχουν τα πρακτικά, είναι εγγεγραμμένα στα πρακτικά. Στα πρακτικά του ΝΑΤΟ, οι πτήσεις αυτές δεν έχουν σημειωθεί ως παραβιάσεις. Δεν γίνονται παραβιάσεις; Δυστυχώς, γίνονται και δεν τις εγκρίνουμε και δεν θέλουμε να γίνονται.

Ομως, όπως είπα και προηγουμένως, επιθυμώ να αφοπλιστούν αυτά, να αφαιρέσουμε τις βόμβες από τα πολεμικά αεροπλάνα. Αυτό είναι ένα πρώτο βήμα, σε ένα θέμα που πρέπει να βρει μια λύση.

«Ζήτησαν αναβολή»

Ενα άλλο θέμα είναι τα στρατεύματα κατοχής στην Κύπρο. Ξέρετε, καιρό, ζήσαμε το θέμα του σχεδίου Ανάν. [...] Στο Βίρκενστοκ, όπου παρευρεθήκαμε τρεις ολόκληρες ημέρες, παρακολουθήσαμε τις εργασίες. Σημειώστε την ημερομηνία: Απρίλιος 2004. Πού φτάσαμε σε αυτές τις προσπάθειες; Φτάσαμε στο σημείο όπου μας πρότειναν ο κ. Καραμανλής, ο κ. Παπαδόπουλος ήταν απέναντί μου, και εγώ, μαζί με τον νυν πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Αμπντουλάχ Γκιουλ, παρουσία του κ. Ανάν, ακούσαμε την εξής πρόταση από ελληνικής πλευράς: «Ελάτε να αναβάλουμε αυτό το θέμα».

Ο κ. Ανάν με ρώτησε «τι λέτε εσείς γι' αυτό;». Του απάντησα ότι υποσχέθηκα ότι «πρέπει να αρχίσει η διαδικασία επανένωσης του νησιού». Τότε, ο κ. Ανάν εστράφη προς τον κ. Παπαδόπουλο και προς τον κ. Καραμανλή και είπε «δεν μπορούμε να αναβάλουμε το θέμα, πρέπει να υπογράψετε ότι θα γίνει το δημοψήφισμα». Μετά από μια εβδομάδα, έγινε το δημοψήφισμα.

[...] Στο θέμα των λιμανιών, εμείς τοποθετηθήκαμε επί φινλανδικής προεδρίας Ε.Ε. και απαντήσαμε στη φινλανδική προεδρία ότι, εάν υπάρξει αμοιβαιότητα στο θέμα του ανοίγματος των λιμανιών για πλοία με κυπριακή σημαία, όπως και αποδοχή των πλοίων με τουρκική σημαία στα λιμάνια της Νότιας Κύπρου, τότε θα προχωρήσουμε. Αυτό δεν έγινε κι έτσι είμαστε σε βήμα σημειωτόν.

Θέλουμε όμως αμοιβαιότητα, δεν μπορούμε να το κάνουμε μονομερώς.

Γ. Παπανδρέου: Να δώσω κι εγώ κάποιες απαντήσεις στην ερώτηση αυτή. Συζητάμε αυτά, και αν πάμε στα νησιά του Αιγαίου, υπάρχει ένα παράδοξο. Από τη μια μεριά, λέμε και χαιρόμαστε ότι, πιθανώς, να μπορούμε να καταργήσουμε ή να ξεπεράσουμε τις διαδικασίες Σένγκεν και να φέρουμε Τούρκους τουρίστες, και μία και δύο και τρεις μέρες στα νησιά μας και, από την άλλη, πολλές φορές, αν βρίσκεσαι στο νησί αυτό, βλέπεις να υπερίπτανται και να παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο τουρκικά μαχητικά.

Εγώ θεωρώ ότι το πρώτο που βλέπουμε είναι το μέλλον. Το άλλο επάνω, με τις εναέριες μάχες, είναι το παρελθόν. Πρέπει να αφήσουμε το παρελθόν και να πάμε στο μέλλον.

«Εχουμε ένα φόβο»

Πώς θα το κάνουμε; Πιστεύω ότι πίσω από αυτό, υπάρχει ένας φόβος, εμείς, με τα πολλά νησιά και με την εμπειρία της Κύπρου, έχουμε έναν φόβο και είμαστε ειλικρινείς. Μπορεί η Τουρκία κάποια στιγμή να αποφασίσει να πάρει ένα ελληνικό νησί; Υπάρχει αυτός ο φόβος. Μη γελάτε. Δυστυχώς, υπάρχει φόβος. Μακάρι να ήταν τόσο απλό.

Μπορεί όμως εσείς, η Τουρκία, να φοβάται ότι η Ελλάδα θα επιτεθεί στην Τουρκία. Μπορούμε να φύγουμε από αυτούς τους φόβους; Επιτέλους, μπορούμε. Με κάποιους απλούς κανόνες. Με κάποιες καλές πρακτικές. Με κάποιες αρχές, που θα τηρούμε όλοι μας, όπως κάνουν οι καλοί γείτονες. Καλή γειτονία σημαίνει, όταν πρόκειται να μπω στον εναέριο χώρο, θα χτυπήσω πρώτα την πόρτα. Θα χτυπήσω την πόρτα, θα πω «θα μπω στον εναέριο χώρο σου».

Αυτό είναι που λέμε εμείς σχέδια πτήσης. Αν η Τουρκική Αεροπορία υπέβαλλε σχέδια πτήσης για το πού θα πάει, δεν θα υπήρχε αναχαίτιση από ελληνικά αεροπλάνα, και δεν θα υπήρχε αναχαίτιση από ελληνικά αεροπλάνα με εξοπλισμό, με βόμβες. Τόσο απλά.

Δεν είναι η ώρα αυτή τη στιγμή να κάνουμε μια δημόσια συζήτηση, διαπραγμάτευση, αλλά πιστεύω ότι εμπεδώνοντας το αίσθημα εμπιστοσύνης, αυτά είναι θέματα που μπορούμε να αφήσουμε στο παρελθόν. Να φύγουμε από τις φοβίες και με απλές λύσεις να πάμε στο μέλλον. Και να μπορούμε να μιλάμε μόνο για το πόσοι τουρίστες, Τούρκοι και άλλοι, από άλλες περιοχές της Γης, θα έρθουν στα νησιά μας, ελληνικά ή τουρκικά νησιά. Αυτό θέλουμε να τελειώσουμε. Και ξέρω ότι η βούληση του πρωθυπουργού της Τουρκίας είναι η ίδια με τη δική μου: να πάμε μπροστά.

Το ίδιο ισχύει και για την Κύπρο. Ξέρω τη βούλησή της. Δεν γνωρίζω για το Βίρκενστοκ. Οπως ξέρετε, ήμασταν τότε αντιπολίτευση, δεν μπορώ να γνωρίζω τα ιστορικά γεγονότα, αυτά βεβαίως θα τα γράψουν οι ιστορικοί.

«Είχε θάρρος»

Μπορώ όμως να πω κάτι. Είχε θάρρος ο Τούρκος πρωθυπουργός. Και θα σας πω γιατί. Μπορεί να διαφωνούμε, ή να μην υπήρξε λύση, ή να μην ψήφισε η ελληνοκυπριακή πλευρά και να ψήφισε η τουρκοκυπριακή πλευρά [...]

Ενας Τούρκος πρωθυπουργός, ο οποίος κάθεται και κάνει προσπάθεια να προσεγγίσει λύσεις στο Κυπριακό, σίγουρα είναι ένας πρωθυπουργός με θάρρος -και αυτό το αναγνωρίζουμε. Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι μέρος αυτής της συμφωνίας ήταν και οι δύο κοινότητες να ψηφίσουν θετικά.

Δεν ψήφισε υπέρ της λύσης, η οποία κατατέθηκε από τον ΟΗΕ, η ελληνική κοινότητα και αυτό είναι γεγονός. Αρα, λοιπόν, πρέπει να γυρίσουμε πίσω στο τραπέζι και αυτό γίνεται τώρα μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Και χαίρομαι που υπάρχει αυτή η βούληση, να στηρίξουμε τις δύο κοινότητες και να τους αφήσουμε ελεύθερους να προχωρήσουν και να βρουν τη λύση την οποία ζητούν, της συμβίωσης. Θα συμβιώσουν μεταξύ τους.

Ετσι κι αλλιώς, ήδη σήμερα συμβιώνουν. Ηδη σήμερα, η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε., η Κυπριακή Δημοκρατία. Βεβαίως, το βόρειο κομμάτι, λόγω της κατοχής, δεν έχει όλα τα δικαιώματα τα οποία θα μπορούσε να έχει αν υπήρχε λύση.

Αρα λοιπόν, εγώ παίρνω το θετικό από τη διάθεση του πρωθυπουργού Ερντογάν, να συνεχίσει τις προσπάθειές του, με το θάρρος και το κουράγιο που είχε και στο Βίρκενστοκ. Και θα με βρει και εμένα κοντά του, από κοινού να κάνουμε ό,τι μπορούμε, για μια δίκαιη λύση για τον κυπριακό λαό, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. *
Της ΚΥΡΑΣ ΑΔΑΜ