Nότης Μαριάς: "Αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας: Ο άλλος δρόμος"

Kαθώς πλησιάζει η ημέρα της κρίσεως για την κυβέρνηση, η οποία στήριξε σχεδόν όλες της τις ελπίδες στην αγαστή συνεργασία με τη Μέρκελ, προσδοκώντας ως αντίδωρο την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και τη μείωση του επιτοκίου δανεισμού σε σχέση με το δάνειο των 80 δις από τις χώρες της Ευρωζώνης, κορυφώνεται ο εκνευρισμός στο οικονομικό επιτελείο.

Το παιχνίδι για την Ελλάδα θα κριθεί σε δύο γύρους. Σε πρώτη φάση στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης στις 11 Μαρτίου και, εν συνεχεία, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 24 και 25 Μαρτίου.

Αντικείμενο των δύο σημαντικών αυτών συνεδριάσεων αποτελεί, αφενός μεν, η αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας και η συνακόλουθη θεσμοθέτηση της διαδικασίας της ελεγχόμενης πτώχευσης, την οποία οι ηγέτες της Ευρώπης αποκαλούν κατ’ ευφημισμό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), και, αφετέρου, η λήψη μέτρων με αντικείμενο την Οικονομική Διακυβέρνηση της ΕΕ και το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας που προωθεί το δίδυμο Βερολίνο - Παρίσι.

Η απλοποιημένη διαδικασία αναθεώρησης της Λισαβόνας

Σύμφωνα με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε σχέση με τη δρομολογηθείσα αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας θα εφαρμοστεί η «απλοποιημένη διαδικασία ανα θεώρησης» της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), και ειδικότερα το άρθρο 48 παρ. 6.

Στην περίπτωση, λοιπόν, αυτή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκδίδει απόφαση η οποία τροποποιεί το τρίτο μέρος της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Η εν λόγω απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου λαμβάνεται ομόφωνα μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή και ενδεχόμενα και με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), εάν οι αλλαγές στη Συνθήκη αφορούν στο νομισματικό τομέα. Θα πρέπει, δε, να επισημανθεί, γιατί ήδη επικρατεί αρκετή σύγχυση, ότι, σύμφωνα με το άρθρο 48 παρ. 6 της ΣΕΕ, η παραπάνω απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για αναθεώρηση του τρίτου μέρους της ΣΛΕΕ τίθεται σε ισχύ μόνο μετά την έγκρισή της από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, σύμφωνα με τους αντίστοιχους συνταγματικούς τους κανόνες, δηλαδή με κύρωση είτε από τα εθνικά κοινοβούλια είτε με δημοψηφίσματα. Στη συνέχεια ακολουθεί η διαδικασία επικύρωσης.

Επομένως, αν μια χώρα-μέλος της ΕΕ δεν προχωρήσει σε κύρωση και επικύρωση της σχετικής αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισαβόνας, τότε η Συνθήκη δεν τροποποιείται και παραμένει ως έχει.

Ως εκ τούτου, η χώρα μας διαθέτει συγκεκριμένα διαπραγματευτικά όπλα, τα οποία οφείλει η κυβέρνηση να αξιοποιήσει και να μην ακολουθεί μοιρολατρικά τα όσα επιθυμεί να επιβάλει η Μέρκελ.

Τέλος, θα πρέπει να διενεργηθεί δημοψήφισμα για την έγκριση ή μη των αλλαγών που θα αποφασιστούν σε σχέση με την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας.

Γερμανικές απαιτήσεις

Σε σχέση όμως με τον ΕΜΣ, δυστυχώς, με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 16 και 17 Δεκεμβρίου 2010, έχει ήδη γίνει πανηγυρικά αποδεκτή από την ελληνική πλευρά, αλλά και από τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, η γερμανική απαίτηση, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να απαγορευτεί στο μέλλον η αξιοποίηση της ρήτρας οικονομικής αλληλεγγύης του άρθρου 122 της ΣΛΕΕ αναφορικά με τη «διάσωση» κράτους-μέλους της ΕΕ. Όπως είναι γνωστό, η ΣΛΕΕ στο άρθρο 122 παρ. 2 προβλέπει τη γνωστή ρήτρα οικονομικής αλληλεγγύης της ΕΕ προς όσα κράτη-μέλη της αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες που οφείλονται σε έκτακτες περιστάσεις οι οποίες εκφεύγουν από τον έλεγχό τους, όπως είναι οι κερδοσκοπικές επιθέσεις των αγορών στα κρατικά ομόλογα. Άλλωστε, το άρθρο αυτό αποτέλεσε τη νομική βάση για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοοικονομικής Σταθεροποίησης (EFSM). Αυτό σημαίνει ότι η ίδια νομική βάση μπορεί να αξιοποιηθεί και για την ίδρυση του μόνιμου ΕΜΣ.

Φυσικά, η εμμονή των Γερμανών δεν έχει να κάνει τόσο με κάποιο νομικό δογματισμό όσο με το γεγονός ότι η εφαρμογή της ρήτρας οικονομικής αλληλεγγύης στη συγκεκριμένη περίπτωση οδηγεί στην υποχρέωση χορήγησης στις υπό «διά σωση» χώρες ευρωπαϊκών δανείων με χαμηλό επιτόκιο. Αντίθετα, αν εφαρμοστεί η γερμανική θέση, που εμμένει στη διατήρηση της ρήτρας μη διάσωσης, τότε ο ΕΜΣ που θα δημιουργηθεί θα υποχρεώνεται εκ της Συνθήκης να χορηγεί στις υπό «διάσωση» χώρες δάνεια με επιτόκια πολύ υψηλότερα από το μέσο όρο των επιτοκίων δανεισμού των χωρών της Ευρωζώνης.

Ταυτόχρονα, νομιμοποιείται και η συμμετοχή ιδιωτών στο κόστος της αναδιάρθρωσης. Μάλιστα, καθώς προαναγγέλθηκε για το 2013 και μετά, οδήγησε ήδη σε υπέρογκη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού των υπερχρεωμένων χωρών της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Πέραν τούτου όμως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η συμμετοχή των ιδιωτών στη διαδικασία αναδιάρθρωσης, και ειδικότερα στην ελεγχόμενη πτώχευση, επί της ουσίας ενισχύει τη θέση των ιδιωτών-πιστωτών, διότι αυτοί θα επιβάλουν τους όρους του Μνημονίου οικονομικής πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθήσει το κράτος-μέλος της ΕΕ το οποίο θα οδηγείται σε ελεγχόμενη πτώχευση.

Για μια προοδευτική ελληνική ατζέντα

Με την ελληνική ατζέντα για την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας θα πρέπει να επιδιωχθούν οι παρακάτω αλλαγές:

1. Να καθοριστεί ρητά το δικαίωμα των κρατών-μελών της ΕΕ να δανείζονται απευθείας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) με επιτόκιο που σήμερα κυμαίνεται στα επίπεδα του 1%. Η λύση αυτή θα οδηγήσει σε σύντομο διάστημα σε μια άνετη αναχρηματοδότηση των υπέρογκων τόκων που υποχρεώνονται να καταβάλλουν ετησίως οι υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης κι έτσι θα ανοίξει μια διαφορετική εποχή για τη διαχείριση του δημοσίου χρέους στην ΕΕ.

2. Για να γίνει όμως αυτό με τη μέγιστη νομική ασφάλεια και προκειμένου να μην δημιουργηθούν στην πορεία νομικές αμφισβητήσεις θα πρέπει να προχωρήσει η ΕΕ σε αναθεώρηση και του άρθρου 123 ΣΛΕΕ, το οποίο απαγορεύει τις υπεραναλήψεις και λοιπές πιστωτικές διευκολύνσεις από την ΕΚΤ προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Σε διαφορετική περίπτωση, ο ΕΜΣ θα διαμορφωθεί με βάση το σχεδιαζόμενο «γερμανικό κοστούμι», δηλαδή στην ουσία θα αποτελεί ένα οιονεί Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα λειτουργεί όπως περίπου το ΔΝΤ και θα επιβάλλει Μνημόνιο στις υπό «διάσωση» χώρες, τοκογλυφικά επιτόκια αλλά και ελεγχόμενη πτώχευση.

3. Να μετατραπεί ο προτεινόμενος ΕΜΣ σε ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλληλεγγύης (ΕΤΑ) για την κοινωνική ανάπτυξη των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της ΕΕ όπως είναι η Ελλάδα. Έτσι με τη στήριξη του ΕΤΑ θα μπορούσαν να γίνουν παραγωγικές επενδύσεις στις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης για να δρομολογηθεί η ανάπτυξη και η συνακόλουθη μείωση του δημοσίου χρέους και των ελλειμμάτων.

4. Αν τα παραπάνω δεν γίνουν δεκτά, η ελληνική πλευρά εναλλακτικά θα πρέπει να επιμείνει στην έκδοση του ευρωομολόγου, καθώς έτσι τα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θα έχουν τη δυνατότητα να αντλήσουν δανειακά κεφάλαια με βάση το επιτόκιο του ευρωομολόγου, χωρίς καμία επιπλέον χρέωση. Αντίθετα, αν το ευρωομόλογο εκδοθεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) με βάση τα ισχύοντα στην περίπτωση της Ιρλανδίας, θα έχουμε έκδοση ευρωομολόγου από το EFSF με επιτόκιο 2,6%-3% και χορήγηση των εν λόγω δανειακών κεφαλαίων του ευρωομολόγου στις υπό «διάσωση» χώρες με επιτόκιο τουλάχιστον 6% στη βάση ενός σκληρού Μνημονίου.

5. Επίσης, η χώρα μας θα πρέπει να επιδιώξει τη θεσμοθέτηση ενός δημοσιονομικού ομοσπονδισμού, δηλαδή τη δημιουργία ενός αναδιανεμητικού προϋπολογισμού της ΕΕ, ο οποίος θα στηρίζει τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες της ΕΕ μεταφέροντας πλούτο από τον ευρωπαϊκό Βορρά. Πλούτο ο οποίος έχει ήδη συσσωρευτεί από την υπερχρέωση του ευρωπαϊκού Νότου με δάνεια τα οποία έχουν χορηγήσει οι τράπεζες του Βορρά, προκειμένου οι λαοί του ευρωπαϊκού Νότου να καταναλώνουν τα προϊόντα που παράγει ο γαλλογερμανικός άξονας. Σε διαφορετική περίπτωση, η οικονομική ένωση θα λειτουργήσει όπως και η νομισματική ένωση, μονοδιάστατα υπέρ των ισχυρά οικονομικά χωρών της ΕΕ, και θα εντείνει την οικονομική εξάρτηση των χωρών του Νότου από τον ευρωπαϊκό Βορρά.

Αν οι παραπάνω προτάσεις δεν γίνουν αποδεκτές, τότε είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστεί για τη χώρα μας η εφαρμογή του Μνημονίου τουλάχιστον μέχρι το 2024 και θα συνδυαστεί ενδεχόμενα με πιέσεις για αναδιάρθρωση του χρέους και ελεγχόμενη πτώχευση της χώρας μας και με εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και των ελληνικών πλουτοπαραγωγικών πηγών.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 10/3/11