Ο ρόλος της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή

Του Θανου Π. Ντοκου
Ενοχληθήκαμε από την επίσκεψη Ομπάμα στην Τουρκία, χωρίς αντίστοιχο σταθμό στην Αθήνα (λησμονώντας, προφανώς, ότι μετά την υποδοχή που επιφυλάξαμε στον πρόεδρο Κλίντον, επόμενοι Αμερικανοί πρόεδροι δεν θα δείξουν ιδιαίτερη προθυμία να επισκεφθούν την Ελλάδα). Εξεπλάγημεν -δυσάρεστα- από τη στρατηγική αναβάθμιση της Τουρκίας στους σχεδιασμούς της Ουάσιγκτον. Δεν δώσαμε, προφανώς, επαρκή σημασία στη μεθοδική προσπάθεια της Αγκυρας, ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια, να εξελιχθεί σε αποδεκτό διαμεσολαβητή σε μια σειρά περιφερειακών συγκρούσεων και να αναβαθμίσει τον ρόλο της στον μουσουλμανικό κόσμο. Και τώρα σπεύδουμε να προβάλλουμε -δυστυχώς μόνο με λόγια και όχι με έργα- τη σημασία της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή.

Χωρίς να θέλουμε να υποβαθμίσουμε ορισμένες επιτυχημένες ελληνικές πρωτοβουλίες (όπως π.χ. την άμεση μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα), θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο ειδικός ρόλος μιας χώρας σε μια συγκεκριμένη περιοχή δεν οικοδομείται αυθημερόν, αλλά αποτελεί καρπό μακροχρόνιας και συστηματικής προσπάθειας. Χρειάζεται πολυετής πολιτική, οικονομική και πολιτιστική επένδυση σε μια χώρα ή περιοχή, πριν μπορέσουμε να μιλήσουμε για ειδική σχέση, ρόλο ή επιρροή. Για λόγους γεωγραφίας, ιστορίας, οικονομίας και πολιτικών εξελίξεων, η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει κάποιον ειδικό ρόλο σε τρεις περιοχές: Βαλκάνια, Μαύρη Θάλασσα και Μεσόγειο/Μέση Ανατολή. Για διαφορετικούς λόγους σε κάθε περίπτωση, η ελληνική επιρροή στις περιοχές αυτές είναι μικρότερη του επιθυμητού και εφικτού.

Για να αναβαθμιστεί ο ελληνικός ρόλος, εκτός από τις ενέργειες και επιλογές της εκάστοτε κυβέρνησης, χρειάζονται και κάποιες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του ΥΠΕΞ, με κυριότερη τη γεωγραφική και θεματική εξειδίκευση αριθμού στελεχών της διπλωματικής υπηρεσίας. Χρειαζόμαστε διπλωμάτες που να γνωρίζουν τη γλώσσα και την εσωτερική κατάσταση χωρών και περιοχών υψηλού ενδιαφέροντος (Τουρκία, Ρωσία, Βαλκάνια, Μέση Ανατολή, κ.α.), οι οποίοι θα περάσουν το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας τους σε συναφή πόστα και θα αποτελέσουν «γνώριμα πρόσωπα» στις περιφερειακές συναντήσεις, διασκέψεις και άλλες δραστηριότητες. Χρειαζόμαστε διπλωμάτες, επιχειρηματίες ή άλλες προσωπικότητες που μπορούν να παίξουν τον ρόλο των «ειδικών απεσταλμένων» (roving ambassadors) του πρωθυπουργού ή του υπουργού Εξωτερικών. Χρειαζόμαστε πανεπιστημιακούς που να γνωρίζουν σε βάθος τις εν λόγω περιοχές και να συμμετέχουν στα περιφερειακά φόρα, κάποια εκ των οποίων θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε τακτική βάση σε ελληνικό έδαφος. Χρειάζεται μια συστηματική προσπάθεια αξιοποίησης των ιστορικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών δεσμών (όπου υπάρχουν). Χρειαζόμαστε, επίσης, «ανήσυχους» και εξωστρεφείς επιχειρηματίες που θα διερευνήσουν επενδυτικές ευκαιρίες στις χώρες της περιοχής, με τη στήριξη, όπου απαιτηθεί, του ελληνικού κράτους και την ενεργό συμπαράσταση των ελληνικών πρεσβειών (με τους διπλωμάτες να χρειάζεται να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της οικονομικής διπλωματίας).
Αλλά κυρίως χρειαζόμαστε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τον ρόλο μας στην ευρύτερη περιοχή (αυτόνομα ή στο πλαίσιο της Ε.Ε.), χωρίς ευχολόγια αλλά με συγκεκριμένες ενέργειες.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι Γενικός Διευθυντής Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)
ΠΗΓΗ http://news.kathimerini.gr