Ομιλία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ.Ευάγγελου Βενιζέλου στα εγκαίνια των μόνιμων εκθέσεων του Πολεμικού Μουσείου Θεσσαλονίκης:

«Μνήμες από την νεότερη ελληνική ιστορία» - «Γκαλερί Ταγμάτων Αριστείας Στρατιωτικών Μεταλλείων και Όπλων» και της περιοδικής «Τα επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία μέχρι την απελευθέρωσή της»

Κύριοι συνάδελφοι από τη Βουλή των Ελλήνων,

Κύριε Δήμαρχε,

Κύριε Αρχηγέ του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας,

Κύριοι Αρχηγοί των Κλάδων,

Κυρίες και Κύριοι,

Χαίρομαι πολύ γιατί η ιδιότητα του υπουργού Άμυνας συνοδεύεται από το προνόμιο της εποπτείας αυτού του μουσείου, όπως και του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών. Χαίρομαι γιατί μας δίνεται η ευκαιρία σήμερα, παραμονή της εθνικής επετείου, να βρισκόμαστε εδώ προκειμένου να εγκαινιάσουμε μία έκθεση που μας επιτρέπει να ψάξουμε ελληνικά αντικείμενα κι έτσι να έχουμε μία πιο έντονη αίσθηση της εθνικής μνήμης.
Η ιστορία, που είναι εν τέλει μία αφήγηση, γίνεται πολύ πιο έντονα αντιληπτή όταν συνοδεύεται από μία επαφή με τον τόπο ή από μία επαφή με τα αντικείμενα, με την ύλη, γιατί έτσι νιώθει κανείς ότι αυτά που αφηγείται ο ιστορικός έχουν μια αναφορά στη ζώσα πραγματικότητα, υπάρχουν, διατηρούνται. Δεν είναι αντιλήψεις, αλλά είναι «πράγματα», έχουν μια αλήθεια που φτάνει μέχρις τις μέρες μας. Αυτή είναι άλλωστε γενικότερα η γοητεία της αρχαιολογίας σε σχέση με την ιστορία και ακόμα εντονότερη η γοητεία της μουσειολογίας σε σχέση με κάθε άλλη εκδοχή της αρχαιογνωσίας.
Ο στρατός, οι Ένοπλες Δυνάμεις, βασίζονται στην βαθιά γνώση της ιστορίας, όπως είχα την ευκαιρία να πω και κατά την ομιλία μου στη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων. Ο πατριωτισμός στις μέρες μας δεν είναι λεονταρισμοί και εύκολα λόγια, αλλά μια συστηματική, επιστημονική και απροκατάληπτη μελέτη της ιστορίας. Είναι μία γνώση του συσχετισμού των δυνάμεων και του περιθωρίου που μας αφήνουν -ή που πρέπει να διαμορφώσουμε έτσι ώστε να μας αφήνουν- προκειμένου να προστατέψουμε στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα εθνικά μας συμφέροντα. Και αυτό εξηγεί το γεγονός ότι οι ένοπλες δυνάμεις καλλιεργούν πάντα την ιστορική γνώση και στις σπουδές στις παραγωγικές σχολές, αλλά και μέσω της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού και των αντίστοιχων δραστηριοτήτων των άλλων κλάδων.
Η Θεσσαλονίκη, όπως ξέρετε, είναι μια πόλη περήφανη για τα μουσεία της και χαίρομαι γιατί στο παρελθόν, ως υπουργός Πολιτισμού, είχα τη δυνατότητα να συμβάλω ώστε να αποκτήσει η Θεσσαλονίκη ένα πυκνό και υψηλής ποιότητας δίκτυο μουσείων. Και χαίρομαι γιατί διαπιστώνω τώρα ως υπουργός Εθνικής Άμυνας ότι στα σημαντικά αυτά μουσεία μας –το Αρχαιολογικό, το Βυζαντινό, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, του Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο και τόσα άλλα- κατέχει μια ισότιμη θέση αυτή η νέα μορφή του Πολεμικού Μουσείου, που είναι μεν τύποις παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου της Αθήνας, αλλά που έχει και πρέπει να έχει μία αυτοτέλεια και μία φυσιογνωμία ανάλογη με το μέγεθος και το κύρος της Θεσσαλονίκης.
Θέλω να ευχαριστήσω πραγματικά την Διεύθυνση του Πολεμικού Μουσείου και του παραρτήματος και όλους τους συντελεστές της μόνιμης έκθεσης και των περιοδικών εκθέσεων. Ξέρω πάρα πολύ καλά την συμβολή και το μεράκι του κ. Νικόλτσιου, τον οποίο θέλω για μία ακόμη φορά δημόσια και εκ μέρους της πολιτείας να επαινέσω και να συγχαρώ, γιατί είναι αφοσιωμένος, σε αυτό που κάνει. Στηρίζω το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα εδώ και πάρα πολλά χρόνια- από την ίδρυσή του- και χαίρομαι γιατί έχει αποκτήσει μια υπόσταση αναμφισβήτητη πια, όχι απλώς ως μουσείο, αλλά ως ερευνητικό κέντρο. Είναι ευτύχημα το γεγονός ότι τα δύο αυτά Μουσεία συνεργάζονται -το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα και το Πολεμικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Εάν έτσι μπορέσουμε ως Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να βοηθήσουμε το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα να επιβιώσει, να αναπτυχθεί και να ξεπεράσει τα προβλήματα του θα είμαι πραγματικά ευτυχής.
Η Θεσσαλονίκη, όπως όλοι ξέρουμε, ετοιμάζεται να συναντηθεί με μια πολύ μεγάλη και προκλητική επέτειο. Το 2012 γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης. Η επέτειος αυτή είναι μία ευκαιρία, ένα momentum, και πρέπει να μας βρει έτοιμους να δείξουμε τι σήμαινε αυτός ο αιώνας ελεύθερης ζωής για τη Θεσσαλονίκη.
Η πρόκληση είναι πάρα πολύ μεγάλη. Έχω μιλήσει λίγο προκλητικά για την ανάγκη να γιορτάσουμε τη «δεύτερη απελευθέρωση» της Θεσσαλονίκης το 2012 από τα δεσμά ενός συγκεντρωτικού κράτους και ενός μοντέλου ανάπτυξης που έχει καθηλώσει τη Θεσσαλονίκη σε μία θέση υποδεέστερη των δυνατοτήτων της και των φιλοδοξιών της.
Αυτό ξεκίνησε από πολύ παλιά, ήδη από το 1912, συνεχίσθηκε το 1943-44 με το Ολοκαύτωμα και την εξουδετέρωση της Εβραϊκής Κοινότητας και τώρα πρέπει πραγματικά να κάνουμε τα πάντα τα τρία αυτά χρόνια προκειμένου να γιορτάσουμε με επάξιο και φιλόδοξο τρόπο -όχι μικρομέγαλο αλλά ουσιαστικό- αυτή την επέτειο, που είναι μία σπάνια επέτειος για μια πόλη όπως η Θεσσαλονίκη. Και χαίρομαι γιατί οι περιοδικές εκθέσεις που μας φέρνουν στα πριν από το 1912 χρόνια, μας επιτρέπουν να σκεφθούμε τον σημερινό συσχετισμό στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, να δούμε πως εξελίσσεται σήμερα στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα η ύστερη φάση του Ανατολικού ζητήματος -γιατί περί αυτού πρόκειται- να δούμε πως τα γεωπολιτικά δεδομένα των παραμονών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό ανασυσταθεί, να δούμε πώς διαμορφώνεται η θέση της χώρας μέσα σε αυτή την ευρύτερη κρίσιμη εικόνα.
Νομίζω ότι η επίσκεψη στην έκθεση, η δυνατότητά μας να σκεφτούμε γύρω από τα εκθέματα θα μας προετοιμάσει και γνωσιολογικά και συνειδησιακά προκειμένου να κάνουμε όλα όσα πρέπει αυτό το κρίσιμο διάστημα μέχρι το 2012, έως την επέτειο.
Θέλω με την ευκαιρία αυτή, απευθυνόμενος στον διευθυντή του Μουσείου, να θυμίσω ότι στην πόλη υπάρχει και ένα άλλο Μουσείο το οποίο διαθέτει στις μόνιμες συλλογές του ένα εντυπωσιακά πολύτιμο υλικό σε σχέση με την απελευθέρωση της πόλης και θα ήθελα να σας παρακαλέσω να φροντίσετε για την συνεργασία και την αξιοποίηση του υλικού αυτού, το οποίο φθάνει και περισσεύει και για τα δύο Μουσεία. Πρόκειται για το Μουσείο Φωτογραφίας, το οποίο έχει προικοδοτηθεί με την ιδιοκτησία και άρα τον πλήρη έλεγχο της συλλογής Μπουασονά.
Ο Μπουασονά όπως ξέρετε, είναι ο φωτογράφος που έχει αποτυπώσει σε φωτογραφικές πλάκες όλο τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Έχει αποτυπώσει όλες τις σκηνές πριν από την απελευθέρωση, όλες τις μεγάλες μάχες, τις πρώτες εικόνες της Θεσσαλονίκης μετά την απελευθέρωση. Και εφόσον έχουμε αυτό το υλικό στην ιδιοκτησία της Πολιτείας -το φέραμε από την Ελβετία ακριβώς γιατί έκρινα πριν από αρκετά χρόνια ότι έπρεπε η συλλογή Μπουασονά να βρίσκεται στο Μουσείο Φωτογραφίας της Θεσσαλονίκης- ήθελα να σας παρακαλέσω να συνεργασθείτε με το Μουσείο, ώστε να αξιοποιηθεί αυτή η πολύτιμη συλλογή, η οποία μας επιτρέπει να δούμε πρόσωπα και πράγματα.
Και επειδή πράγματα βλέπουμε, έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να δούμε και τα πρόσωπα, να δούμε τα βλέμματα αυτών των ανθρώπων που αγωνίσθηκαν, που κάποιοι από αυτούς έπεσαν έχοντας όνομα, επίθετο, όνειρα, αγωνίες, οικογένειες και άφησαν πίσω τους μία μνήμη διαθέτοντας τον εαυτό τους για την Πατρίδα. Η φωτογραφία μιλάει πάρα πολύ, μερικές φορές μιλάει πιο πολύ και από μια κινηματογραφική ταινία.
Με αυτήν την σκέψη, με αυτήν την πρόταση, κλείνω τον χαιρετισμό μου και σας εύχομαι να απολαύσετε τις εκθέσεις που θα εγκαινιάσουμε σήμερα.
Σας ευχαριστώ πολύ