Του Aντιστρατήγου ε.α. Νικολάου Κολόμβα, Επιτίμου Διοικητού Γ΄Σ. Στρατού, Πτυχιούχου Νομικής Α.Π.Θ.
Κατ’ αρχάς, αν και αυτή η πλέον συνταρακτική δίκη των νεωτέρων χρόνων της Ιστορίας μας καταχωρήθηκε με τον ανωτέρω τίτλο, εν τούτοις αφορούσε την παραπομπή ενώπιον του δικαστηρίου (Στρατοδικείου) οκτώ και όχι εξ προσωπικοτήτων της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας 1919-1922.
Συγκεκριμένα, στις 15 Νοεμβρίου 1922 καταδικάστηκαν παμψηφεί ως υπαίτιοι της καταστροφής, αφενός μεν σε θάνατο και εκτελέστηκαν με τυφεκισμό στο Γουδί, λίγες ώρες μετά την καταδίκη τους, οι πολιτικοί α) Δημήτριος Γούναρης. β) Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης .γ) Νικόλαος Στράτος . δ) Νικόλαος Θεοτόκης .ε) Γεώργιος Μπαλτατζής και στ) ο τελευταίος αρχιστράτηγος του μετώπου στρατηγός Γεώργιος Χατζανέστης, αφετέρου δε σε ισόβια δεσμά οι πολιτικοί, στρατιωτικής προελεύσεως, ζ) Ξενοφών Στρατηγός και η) Μιχαήλ Γούδας.
Σύμφωνα με την διενεργηθείσα προανάκριση, κατ’ αυτών απαγγέλθηκε το έξης βασικό κατηγορητήριο : « Κατηγορείσθε ότι από της 1 Νοεμβρίου 1920 και εφ’ εξής μέχρι της 26 Αυγούστου 1922 συναποφασίσαντες μετά των συνυπουργών υμών περί πράξεως έσχατης προδοσίας, εκουσίως και εκ προθέσεως υπεστηρίξατε την εισβολήν ξένων στρατευμάτων , ήτοι του τουρκικού εθνικιστικού στρατού ,εις την επικράτειαν του Βασιλείου , τουτέστιν εις την υπό της Ελλάδος κατεχομένην και δια της Συνθήκης των Σεβρών κατακεκυρωμένην χώραν της Μ. Ασίας, παραδόσαντες άμα εις τον εχθρόν πόλεις ,φρούρια, μέγα μέρος του στρατού και μεγίστης αξίας υλικόν πολέμου κτλ κτλ.» .
Θα παρατηρούσαμε, γενικότερα, ότι η κατηγορία του δόλου (πρόθεση) και συνεπώς της εσχάτης προδοσίας καταρρίφθηκε τελείως κατά την ακροαματική διαδικασία, παρά την απροκάλυπτη εμπάθεια των δικαστών και ελαχίστων μαρτύρων. Αρκετά αργότερα ,ο εκ των πρωτοστατών της παραπομπής στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος, στα απομνημονεύματά του, την χαρακτήρισε ως «εθνική σκοπιμότητα», όπως και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, το 1929 ως πρωθυπουργός, σε επιστολή του προς τον Παναγή Τσαλδάρη, σημείωνε ρητά πως δεν πίστευε ότι οι καταδικασθέντες ήταν προδότες.
Πέρα από αυτά, θα επισημαίναμε ειδικότερα και κατά την γνώμη μας, τα ακόλουθα:
Α. Η κατηγορία περιελάμβανε μονό την περίοδο από 1 Νοεμβρίου 1920 μέχρι 26 Αυγούστου 1922. Αλλά οι αναμφισβήτητες ευθύνες των παραπεφθέντων, βαρύνουν σχετικώς και αυτούς που ανέλαβαν την διεξαγωγή της όλης εκστρατείας από το 1919 και έπειτα ,συμπεριλαμβανομένης και της απερίσκεπτης και εσπευσμένης συμμετοχής μας στις επιχειρήσεως στην Ουκρανία το Α΄ εξάμηνο του 1919 κατά των Μπολσεβίκων, οι οποίες κατέληξαν κυριολεκτικά σε φιάσκο, χωρίς ποτέ να ζητηθούν ευθύνες.
Κατά την ανάληψη της εντολής καταλήψεως προσωρινά της Σμύρνης, τον Απρίλιο του 1919, μόνο ο υπέρμετρος ενθουσιασμός και το όραμα της «κόκκινης μηλιάς» (και όχι όλων) περίσσευαν, επειδή όλες οι άλλες πολιτικοστρατιωτικές προϋποθέσεις, τόσο του Εξωτερικού, όσο και του Εσωτερικού, ήταν ενάντιες. Μοναδική εξαίρεση, ο Άγγλος πρωθυπουργός Λόυντ Τζωρτζ και δευτερευόντως ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζωρζ Κλεμανσώ, γοητευμένοι από την όντως μεγάλης ακτινοβολίας προσωπικότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου, ενώ οι στρατιωτικές ηγεσίες των συμμάχων ήταν αντίθετες.
Θα σημειώναμε, επίσης, ότι τον πρώτο χρόνο (Μάιος 1919-Ιούνιος 1920), όταν παρουσιαζόταν η μοναδική ευκαιρία να κατανικήσουμε τους ανοργάνωτους και διαιρεμένους Τούρκους, οι απαράδεκτοι σύμμαχοί ς μας προέβησαν σε τρείς ενδεικτικές και κραυγαλέες σε βάρος μας ενέργειες, χωρίς να αντιδράσουμε σθεναρά και αποτελεσματικά .
Πρώτον, κατέληξαν εις βάρος μας οι ανακρίσεις της Αρμοστείας των συμμάχων, με έδρα την Κωνσταντινούπολη, για τα αιματηρά επεισόδια που έλαβαν χώραν στις 2 Μαΐου 1919, όταν κατά την ανέμελη αποβίβασή μας στην Σμύρνη δεχτήκαμε απρόκλητα πυρά και υποστήκαμε απώλειες, στα οποία, όπως ήταν εύλογο, απαντήσαμε.
Δεύτερον, μέχρι τον Ιούνιο 1920, όχι μόνο δεν μας επέτρεπαν να διεξαγάγουμε σχετικής εκτάσεως επιχειρήσεις, αλλά ούτε και να καταδιώξουμε εκτός της περιμέτρου μας τους άθλιους Τσέτες. Και μόνο μετά από επανειλημμένες παραστάσεις προσωπικώς του Βενιζέλου εδέησε αργότερα να μας αφήσουν να τους κυνηγήσουμε επι τρία(!) χιλιόμετρα (γραμμή Μιλν ) πέρα από τα όριά μας, με υποχρέωση επιστροφής στις θέσεις μας.
Τρίτον, δεν επέβλεψαν τον προβλεπόμενο αφοπλισμό του τουρκικού στρατού (Σύμβαση ανακωχής Μούδρου Λήμνου 30ης Οκτωβρίου 1918) και άφησαν σχεδόν ελεύθερη την διαρπαγή του μερικώς παραδοθέντος και συγκεντρωθέντος σε αποθήκες οπλισμού, ενώ 5-6 Μεραρχίες τους, στο μέτωπο του Καυκάσου, παρέμειναν ενεργές και αργότερα χρησιμοποιήθηκαν εναντίον μας
Β. Γίνεται λόγος ανακριβέστατα για Ελληνική επικράτεια στην Μικρά Ασία, «κατακεκυρωμένην δια της Συνθήκης των Σεβρών». Η Επικράτεια, δυστυχώς, ήταν Τουρκική και μόνο προσωρινά μας δόθηκε η εντολή να την καταλάβουμε, ενώ η τύχη της θα κρινόταν σε δημοψήφισμα, διεξαγόμενο μετά πενταετία. (Υπόψη ο τότε πληθυσμός του βιλαετίου του Αιδινίου: Tούρκοι 960,000 και ¨Έλληνες 620,000 ).
Ακόμη, η Συνθήκη των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920) μόνο τα όνειρά μας εθώπευσε, με την ΄΄Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των πέντε θαλασσών”, ο δε Γάλλος Πρόεδρος Πουανκαρέ θα πει : ΄΄Απεδείχθη πλέον εύθραυστη και από τις πορσελάνες του τόπου (Σεβρών) της υπογραφής της ΄΄. Και ενώ την υπέγραψαν όλοι οι συμμετασχόντες -πλην των Ηνωμένων Πολιτειών- κανένα Κοινοβούλιο δεν την επικύρωσε και παρέμεινε ανίσχυρη, δίκην ΄΄ασκήσεως επι χάρτου΄΄. Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της εκδοτικής Αθηνών την χαρακτηρίζει ως ΄΄μάταιη΄΄
Ως Ελληνική Επικράτεια χαρακτηρίσθηκε με την Συνθήκη των Σεβρών και μας παραχωρήθηκαν η Ανατολική Θράκη μέχρι Τσατάλτζας και τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος. Αλλά αυτά παραδόθηκαν στους Τούρκους με την Σύμβαση Ανακωχής των Μουδανιών στις 13 Οκτωβρίου 1922 από το Επαναστατικό καθεστώς του Σεπτεμβρίου 1922!
Θα πρέπει ακόμη να προσθέσουμε, ότι το 1924 συστήθηκαν προανακριτικά συμβούλια, προκειμένου να καταλογισθούν ευθύνες σε στρατιωτικούς για την κατάρρευση του μετώπου τον Αύγουστο του 1922. Ωστόσο, κατά την πορεία των ανακρίσεων προέκυψαν σοβαρές παραλείψεις κατά την διεξαγωγή των επιχειρήσεων από αξιωματικούς του Επαναστατικού Πυρήνα ή και φίλα προσκείμενα στελέχη, με συνέπεια – κατά τα Ελληνικά ειωθότα - να διακοπούν οι ανακρίσεις και να τεθούν στο αρχείο οι σχετικοί φάκελοι!
Καταλήγοντες, στην εξαιρετικά σύντομη αναφορά μας, θα θέλαμε να σταθούμε στο περιβόητο τηλεγράφημα του Ελευθερίου. Βενιζέλου για την δίκη, το οποίο εστάλη στην Αθήνα το απόγευμα της 15ης Νοεμβρίου, μετά την εκτέλεση των εξ. Το κείμενο είχε ως εξής:
Λωζάννη 15/28 Νοεμβρίου 1922.
«Σήμερον απόγευμα και την ώραν του τεϊου, ο λόρδος Κώρζον, βαθύτατα συγκινημένος, με επλησίασεν και μοί επέδειξε τηλεγράφημα αγγέλον την απόφασιν του Στρατοδικείου δι’ ής καταδικάζονται εις θάνατον οι κατηγορούμενοι. Μοί ετόνισεν την φρικαλέαν εντύπωσιν η οποία θα εδημιουργείτο μεταξύ των κυβερνητικών κύκλων εν Αγγλία, αν υπεύθυνοι υπουργοί της χώρας, οίτινες κατά τρόπον έκδηλον είχαν υπέρ αυτών την υποστήριριξιν της Κοινής γνώμης ότε ανελάμβαναν την αρχήν, εξετελούντο Και προσέθηκεν ότι, αν πραγματοποιηθεί η εκτέλεσις, η βρεταννική Κυβέρνησις θα προβή εις ανάκλησιν του Πρεσβευτού της. Καίτοι, όπως γνωρίζετε, μετά προσοχής αποφεύγω να επέμβω εις τας εσωτερικάς υποθέσεις της χώρας, θεωρώ καθήκον μου να βεβαιώσω ότι η εντύπωσις θα είναι πράγματι ως την παριστά ο λόρδος Κώρζον και να επισύρω την προσοχήν σας επί του γεγονότος, ότι η θέσις μου ενταύθα θα καταστή δυσχερής » .
Βενιζέλος
Όπως καταλαβαίνει ο αναγνώστης το τηλεγράφημα είναι τυπικότατο και εκείνο που ο συντάκτης του τονίζει είναι ότι το γράφει από υποχρέωση, χωρίς να θέλει να παρέμβει. Ο Βενιζέλος, αν δεν ήθελε την εκτέλεση των εξ, θα έπρεπε να είχε στείλει το τηλεγράφημα πολύ πιο ενωρίς, ακόμη και από την έναρξη της δίκης, και οπωσδήποτε όχι με υπόδειξη του Κώρζον. Και να συνοδεύει επίσης την επιθυμία του με τηλεφωνικές εκκλήσεις στους τότε κρατούντες και όχι να θυμηθεί (sic) ύστερα από 7 χρόνια (1929) ότι οι καταδικασθέντες δεν ήταν προδότες!
Προσωπικά, θεωρώ τον Ελευθέριο Βενιζέλο, επί των ημερών του οποίου διπλασιάσθηκε η χώρα μας, μεγάλη πολιτική φυσιογνωμία της πατρίδας μας. Από κει και πέρα, όμως, κανένας δεν είναι και δεν πρέπει να είναι στο απυρόβλητο, οσοδήποτε ψηλά και αν ίσταται .Και για να θυμηθούμε τον εθνικό μας ιστορικό Κ. Παπαρρηγόπουλο, τα υπερβολικά εγκωμιαστικά σχόλια προξενούν κακό στην Ιστορική αλήθεια και τελικά μειώνουν την προσωπικότητα του εγκωμιαζομένου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου