Ομιλία Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου στην ΑΔΙΣΠΟ

Αρχηγέ του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, κ. Στρατηγέ, κ. Διοικητά, κυρίες και κύριοι.

Χαίρομαι γιατί επισκέπτομαι και επιθεωρώ σήμερα την Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, συνοδευόμενος από τον κ. Αρχηγό. Είχα την ευκαιρία να ενημερωθώ σε βάθος από το Διοικητή και στη συνέχεια από το επιτελείο της Σχολής, για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της ΑΔΙΣΠΟ, για το πρόγραμμα σπουδών, για τις μεθόδους εκπαίδευσης που χρησιμοποιούνται, για τα αντικείμενα στα οποία εστιάζετε την προσοχή σας, για το επίπεδο συνεργασίας με την ακαδημαϊκή κοινότητα ιδίως με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, για τα χαρακτηριστικά που έχουν οι εκπαιδευτές και οι ομιλητές, για το επίπεδο των σπουδαστών, για τη συνεργασία μας με την Κυπριακή Δημοκρατία και με πολλές άλλες φίλες και σύμμαχες χώρες αξιωματικοί των οποίων μετέχουν σε εκπαιδευτικές σειρές της ΑΔΙΣΠΟ και χαιρετίζω ιδιαίτερα την παρουσία στην αίθουσα αξιωματικών της Κυπριακής Δημοκρατίας κι άλλων χωρών, που παρακολουθούν τα μαθήματα σε αυτή τη σειρά.

Ο κ. Αρχηγός του ΓΕΕΘΑ ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για θέματα διοικητικής μέριμνας και υποστήριξης της παραμονής σας στη Θεσσαλονίκη τις 44 εβδομάδες που διαρκεί η κάθε εκπαιδευτική περίοδος. Ήδη δόθηκαν οδηγίες ώστε να λυθούν κάποια τεχνικά προβλήματα. Δόθηκαν επίσης οδηγίες και από τον κ. Αρχηγό για τη βελτίωση της υποδομής -ιδίως της ψηφιακής υποδομής- της Σχολής, ώστε να μπορείτε να χρησιμοποιείτε όλα τα σύγχρονα μέσα, κυρίως το Διαδίκτυο με όλο τον πλούτο του και όλες τις δυνατότητες που παρέχει, να είναι άμεση και διαρκής η διασύνδεση με το ΓΕΕΘΑ και με το Κέντρο προσομοίωσης να μπορείτε να χρησιμοποιείτε όλες τις δυνατότητες της εκπαίδευσης από απόσταση και των τηλε-διασκέψεων προκειμένου να κερδίζετε χρόνο, να μειώνουμε το κόστος της εκπαίδευσης και να διευρύνουμε το φάσμα των εμπειριών σας.
Αποδίδω πολύ μεγάλη σημασία στη συνεργασία με άλλες ομόλογες Σχολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Έχει πολύ μεγάλη σημασία επίσης η ανταλλαγή επισκέψεων. Θέλουμε ο αξιωματικός που αποφοιτεί από την ΑΔΙΣΠΟ να είναι ένας σύγχρονος επιχειρησιακός αξιωματικός, με διακλαδική συνείδηση, που αντιλαμβάνεται όλα τα προβλήματα και σε τακτικό και σε επιχειρησιακό και σε στρατηγικό επίπεδο.

Είναι βεβαίως αλήθεια ότι η συνάντησή μας γίνεται μέσα στο κλίμα της δύσκολης οικονομικής περιόδου που διανύουμε, της πρωτοφανούς δημοσιονομικής κρίσης που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά αφορά όλη τη ζώνη του ευρώ, όλες τις δυτικές οικονομίες. Είναι δύσκολο να περιορίζεις δυνατότητες, να μειώνεις το κόστος το λειτουργικό, να μειώνεις τις δαπάνες του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, είναι εξαιρετικά δύσκολο να μειώνεις αποδοχές και συντάξεις. Αυτό είναι πρωτοφανές γιατί πάντα είχαμε μια μικρή εξέλιξη προς το καλύτερο -ποτέ προς το χειρότερο. Θα περάσουμε όμως τον κάβο αυτό. Χρειάζεται ενότητα, συναίνεση, αισιοδοξία και κυρίως δουλειά. Γιατί το μυαλό και τα χέρια των Ελλήνων είναι αυτά που θα αναβαθμίσουν την πραγματική οικονομία της χώρας, θα διασφαλίσουν ένα καλύτερο επίπεδο ανάπτυξης.

Υπάρχουν ενδογενείς παράγοντες ανάπτυξης, αυτοί είναι πάντα η γη και οι άνθρωποι. Και εμείς έχουμε ένα από τα καλύτερα «οικόπεδα» του κόσμου, για να χρησιμοποιήσω μια έκφραση μεταφορική, η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα που είναι ο τόπος της, η θάλασσά της, το κλίμα της και έχει κι ένα δεύτερο εξίσου σημαντικό πλεονέκτημα που είναι η ικανότητα των ανθρώπων, η ευελιξία, η ευφυΐα, η προσαρμοστικότητα, η επινοητικότητα, το πάθος, η αισιοδοξία, η ικανότητα να αντεπεξέρχονται σε δύσκολες περιστάσεις. Οι Έλληνες του εξωτερικού έχουν διαπρέψει υπό συνθήκες πολύ συχνά τραγικές και απάνθρωπες, η Ελλάδα έχει περάσει μεγάλες περιπέτειες, είναι μια πλούσια χώρα με ένα φτωχό κράτος και αυτή την αντίφαση πρέπει να την επιλύσουμε.

Δεν είναι δυνατό να έχουμε δημόσιο χρέος 125% του ΑΕΠ και να είναι επενδεδυμένες περιουσίες νοικοκυριών και επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα που φτάνουν σε ακίνητα το 425% του ΑΕΠ. Παραπάνω από το τριπλάσιο. Είμαστε η 30ή σε όγκο οικονομία στον κόσμο, -αν υπήρχε G-30 θα μετείχε η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων- έχουμε ένα πολύ υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, συνεκτιμωμένης και της παραοικονομίας και των αδήλωτων εισοδημάτων. Το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι πάρα πολύ υψηλό, το επίπεδο ζωής είναι αξιοζήλευτο. Μερικοί εταίροι μας στην Ευρώπη το θεωρούν προκλητικά υψηλό και ενοχλούνται γι' αυτό.

Πρέπει να κάνουμε μια συλλογική προσπάθεια να επιλύσουμε το δημοσιονομικό πρόβλημα. Το δημοσιονομικό πρόβλημα με τη σειρά του είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό απόρροια όχι μόνο της έλλειψης οργανωμένου και αποτελεσματικού κράτους, αλλά και της έλλειψης μιας οργανωμένης και αποτελεσματικής κοινωνίας. Δεν υπάρχει αθώα κοινωνία, δεν υπάρχει αθώος πολίτης. Η ενοχή είναι καθολική κατά το μέτρο βέβαια της αρμοδιότητας και της ευθύνης του καθενός. Είναι άλλο να είσαι Πρωθυπουργός ή Υπουργός και άλλο να είσαι ένας εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα με σύμβαση ορισμένου χρόνου. Όμως όλοι μπορούν να αναλογιστούν εάν κάποτε φοροδιέφυγαν, εισφοροδιέφυγαν, μετήλθαν πλαγίων μέσων, ζήτησαν διορισμό για το παιδί τους στο δημόσιο κατ’ εξαίρεση, ή αν ανέχθηκαν ή ενθάρρυναν την αποφυγή έκδοσης αποδείξεων σε οποιονδήποτε τομέα οικονομικής δράσης.

Θα τα ξεπεράσουμε τα προβλήματα αυτά, προσπαθούμε να κάνουμε όσο γίνεται πιο νοικοκυρεμένη και εκλογικευμένη διαχείριση, να περιορίσουμε περιττές εξοπλιστικές δαπάνες, να περιορίσουμε περιττές λειτουργικές δαπάνες, να διασώσουμε τα ατομικά εισοδήματα, να αποκαταστήσουμε τα επιδόματα κινδύνου, τα οποία ούτως ή άλλως δεν έχουν θιγεί, θα εθίγοντο αν δεν είχαν αποκατασταθεί την ερχόμενη χρονιά με τις φορολογικές επιβαρύνσεις του 2011.

Πιστεύω ότι εάν επιδείξουμε την ευθύνη που πρέπει και την αποτελεσματικότητα που πρέπει το 2010, θα έχουμε αποκαταστήσει ένα μέρος του τρωθέντος κύρους της χώρας και θα μπορούμε να τοποθετήσουμε το πρόγραμμα προσαρμογής -σταθεροποίησης και ανάπτυξης- σε καλύτερες βάσεις, ώστε να πετύχουμε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης γρηγορότερα από ότι προβλέπεται και να πετύχουμε πτωτική τάση του δημοσίου χρέους νωρίτερα από ότι προβλέπεται.

Το στοίχημα είναι δύσκολο, οι κίνδυνοι είναι πολλοί. Η παγκόσμια τραπεζική κρίση του 2007 και του 2008 έχει μετατραπεί τώρα σε παγκόσμια δημοσιονομική κρίση, γιατί το κράτος είναι ο ύπατος ασφαλιστής, ο έσχατος διαχειριστής των κρίσεων και ο εγγυητής όλων των κινδύνων. Αντιλαμβάνεστε όμως ότι στο κράτος, άρα στη Δημοκρατία και στην πολιτική, αναζητά κανείς λύσεις, στα προβλήματα που δημιουργεί η κοινωνία, η αγορά, η οικονομία.

Αν μπορούσε να τα λύσει από μόνη της η αγορά τα προβλήματα, δεν θα κατέφευγαν όλοι στα κράτη, είτε το κράτος αυτό είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, είτε είναι η Γερμανία, είτε είναι η Ελλάδα, είτε είναι ένα φτωχό κράτος του Τρίτου Κόσμου.

Έχετε πολύ συχνά την ευκαιρία εδώ στη Σχολή να συνομιλείτε ακόμη και με τους Αρχηγούς των κλάδων, οι οποίοι παρουσιάζουν θέματα που συνδέονται με το αντικείμενο των σπουδών σας και έχετε τη δυνατότητα να θέτετε προβλήματα και να αναζητείτε λύσεις από κοινού, μέσα στην κοινότητα των Ενόπλων Δυνάμεων η οποία είναι μια κοινότητα με έντονα χαρακτηριστικά συνοχής και αλληλεγγύης και με μέτρα κοινωνικής μέριμνας που σε λίγες κοινωνικές ομάδες μπορεί να συναντήσει κανείς.

Γι' αυτό και δεν πρέπει να παρασύρεται το στρατιωτικό προσωπικό, από την κινδυνολογία σε σχέση με το συνταξιοδοτικό καθεστώς. Πρώτα θα διαμορφωθεί το γενικό συνταξιοδοτικό πλαίσιο του Υπουργείου Εργασίας, μετά το ειδικότερο πλαίσιο των δημοσίων υπαλλήλων από το Υπουργείο Οικονομικών και μετά το στενότερο πλαίσιο των ενστόλων, από τα Υπουργεία Εθνικής Αμύνης και Προστασίας του Πολίτη, λαμβανομένων υπόψη των ιδιομορφιών του στρατιωτικού επαγγέλματος, των ιδιομορφιών της στρατιωτικής εκπαίδευσης και βεβαίως των αναγκών της στρατιωτικής ιεραρχίας, που δε συναντώνται σε κανέναν άλλο τομέα της δημόσιας διοίκησης.

* ***** *

Θέλω να αναφερθώ τώρα στο ίδιο το αντικείμενο των σπουδών σας και να σας παρουσιάσω ορισμένες σκέψεις μου, σε σχέση με το στρατηγικό πλαίσιο της ελληνικής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας.

Είπα προηγουμένως ότι εδώ εκπαιδεύονται οι νέοι, σύγχρονοι, επιτελικοί αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων, επιχειρησιακοί αξιωματικοί. Στις μέρες μας όμως, λόγω και του διεθνούς συστήματος επικοινωνίας που έχει κυριαρχήσει, λόγω της ίδιας της ύπαρξης του διαδικτύου, που έχει πολλά καλά και πολλά κακά, αλλά είναι μια νέα πραγματικότητα, τακτικό, επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο, πολύ συχνά ταυτίζονται.

Ο τακτικός διοικητής πρέπει να έχει υπόψη του όλα τα επιχειρησιακά δεδομένα και στρατηγικά αντανακλαστικά. Γιατί από τη δική του ικανότητα εξαρτώνται, όχι μόνο οι επιχειρησιακοί σχεδιασμοί, αλλά και οι στόχοι της εθνικής στρατηγικής. Από τον επικεφαλής μιας φρουράς σε μια μικρή νήσο ή από τον κυβερνήτη ενός ταχέος σκάφους του Πολεμικού Ναυτικού. Και από κάθε χειριστή μαχητικού αεροσκάφους της Πολεμικής Αεροπορίας.

Επίσης, ο στρατηγικός διοικητής πολλές φορές καλείται να αντιμετωπίσει προβλήματα, τα οποία εξελίσσονται σε τακτικό επίπεδο, έχουν επεισοδιακό και σημειακό χαρακτήρα. Και πρέπει η διαχείριση των τακτικών κρίσεων να έχει τεράστιο επιχειρησιακό και στρατηγικό βάθος. Διότι όλα κρίνονται σε πραγματικό χρόνο, με πάρα πολύ μεγάλη συντομία και πάρα πολύ μεγάλη ένταση.

Αυτή η σύμπτωση των επιπέδων, έχει πολύ μεγάλες επιπτώσεις στην εκπαίδευση και τη λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων, όλων των Ενόπλων Δυνάμεων. Και ιδίως των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, που αντιμετωπίζουν πολύ συχνά κρίσεις και τελούν υπό μια διαρκή απειλή, η εκτίμηση της οποίας πρέπει να είναι προσεκτική, ορθολογική, διορατική και τεκμηριωμένη.

Όπως γνωρίζετε, βασικό χαρακτηριστικό του σύγχρονου κόσμου είναι η ρευστότητα, η εναλλαγή των απειλών. Ο σύγχρονος κόσμος είναι ένας κόσμος ανασφάλειας. Η κυριαρχία στην πραγματικότητα ταυτίζεται με την ικανότητα διαχείρισης κρίσεων. Αν δεν έχεις ικανότητα πρόγνωσης, αποφυγής και διαχείρισης κρίσεων, δεν έχεις επαρκή βαθμό κυριαρχίας.

Εξακολουθεί η παγκόσμια κοινότητα, να ασχολείται με προβλήματα τα οποία είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό αρχαϊκά, παρότι ζούμε σε έναν κόσμο που έχει έντονα μεταμοντέρνα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα για τις Ηνωμένες Πολιτείες, που τώρα προσπαθούν να προωθήσουν μια πολυπολική αντίληψη για τον κόσμο, όση σημασία έχουν οι ασύμμετρες απειλές, όση σημασία έχει ο πόλεμος κατά της διεθνούς τρομοκρατίας και η αναζήτησή της στην πηγή, μέσω ενός συστήματος προληπτικών πολέμων, άλλη τόση σημασία έχει και η αντιμετώπιση της παγκόσμιας δημοσιονομικής κρίσης στην οποία αναφέρθηκα.

Οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών–Κίνας π.χ. είναι σχέσεις που επηρεάζονται, όχι μόνο από το αν θα πουληθούν αμερικανικά οπλικά συστήματα στην Ταϊβάν, αλλά και από το πώς λειτουργεί η Κίνα ως πολύ μεγάλος πιστωτής του αμερικανικού δημοσίου, ως κάτοχος πολύ μεγάλου μέρους των αμερικανικών κρατικών ομολόγων.

Οι ασύμμετρες απειλές δεν είναι πλέον μόνο στρατιωτικού και αστυνομικού χαρακτήρα, αλλά είναι και οικονομικού και χρηματοπιστωτικού χαρακτήρα. Εμφανίζονται νέοι παίκτες, οι οποίοι αναλαμβάνουν πάρα πολύ μεγάλες πρωτοβουλίες. Η ομάδα της λεγόμενης BRIC -Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα- παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, όχι μόνο με πρωτοβουλίες όπως αυτές που είδαμε πριν από λίγες μέρες στην Τεχεράνη, οι οποίες αναλαμβάνονται από κοινού από τον Πρόεδρο της Βραζιλίας και τον Πρωθυπουργό της Τουρκίας, αλλά παίζει ως ομάδα πάρα πολύ μεγάλο ρόλο στη λήψη των αποφάσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Το πρόγραμμα δανεισμού της Ελλάδας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, έπρεπε να υποστηριχθεί από την ομάδα BRIC, ώστε να ξεπεράσουμε τα ποσοστά που δικαιούμεθα με βάση τη συμβολή μας στη χρηματοδότηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Η σχέση Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης, βλέπουμε ότι είναι μια σχέση αντιφατική. Καμία από τις δύο πλευρές δεν ομολογεί την πλήρη πραγματικότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αντιλαμβάνεται πλήρως ότι το πρόβλημα της ευρωπαϊκής ασφάλειας, ήδη από τα μέσα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δηλαδή από την αμερικανική επέμβαση στην Ευρώπη με τις αποφάσεις του Προέδρου Γουίλσον και αμέσως μετά, ήταν ένα πρόβλημα ευρωατλαντικό, δεν ήταν ποτέ αμιγώς ευρωπαϊκό πρόβλημα. Το ίδιο συνέβη και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, το ίδιο συμβαίνει και στην περίοδο των ασύμμετρων απειλών.

Από την άλλη μεριά, όσοι θέλουν να χτυπήσουν το ευρώ, ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα, το καθιστούν ένα «μαλακό» νόμισμα, βελτιώνουν τη σχέση του δολαρίου με αυτό, αλλά αυτό δυσκολεύει τις αμερικανικές εξαγωγές, προς όφελος των ευρωπαϊκών, ιδίως των γερμανικών εξαγωγών και κινδυνεύει να ανακόψει τις προοπτικές ανόδου της αμερικανικής πραγματικής οικονομίας. Άρα είναι κοινή η μοίρα.

Υπάρχουν πολλές χώρες–μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αντιλαμβάνονται την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα εξίσου σημαντική με τη στρατηγική σχέση τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μετέχουν στην πραγματικότητα στο τραπέζι των διαβουλεύσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλος ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι χωρίς παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση, δεν μπορούμε να διαχειριστούμε όλα τα μεγάλα πολιτικά ζητήματα, αλλά ούτε οι G8, ούτε οι G20, κατάφεραν να οργανώσουν θεσμούς παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης. Δυστυχώς όλες οι μεγάλες δυνάμεις αποδέχονται μια έκπτωση του ρόλου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν είναι όσο πειστικό και αποτελεσματικό πρέπει, πολλές φορές λειτουργεί προσχηματικά ή ως Επιμηθεύς. Δεν έγινε δεκτή σχεδόν από κανέναν η ιδέα για ένα Οικονομικό Συμβούλιο Ασφαλείας. Σε στρατηγικό επίπεδο το ΝΑΤΟ, παρότι εμφανίζεται ως περιφερειακός οργανισμός ασφάλειας και άμυνας, καλείται να υποκαταστήσει το ρόλο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Υπάρχει και ένα ΝΑΤΟ plus το οποίο λειτουργεί. Όταν συνεδριάζουν οι Υπουργοί Άμυνας, των 45 χωρών που μετέχουν στην ISAF στην πραγματικότητα το ¼ του ΟΗΕ των πιο σημαντικών και αξιόμαχων χωρών είναι παρόν. Από την άλλη μεριά δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν με πολύ μεγαλύτερη προσοχή και μετριοπάθεια τη σχέση τους με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Αυτό το άρωμα αναδύεται και από το πρόσφατο κείμενο της Επιτροπής Σοφών υπό την κα Ολμπράιτ για την προετοιμασία του νέου στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ.

Το ζήτημα της αντιπυραυλικής ασπίδας των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ τίθεται πλέον με άλλον τρόπο, προσπαθώντας να εναρμονιστεί με τη ρωσική αντίληψη για τα θέματα αυτά. Ήδη ο κ. Ράσμουσεν, αρθρογράφησε σε σειρά διεθνών εντύπων για την ανάγκη μιας κοινής ΝΑΤΟ–Ρωσικής ασπίδας. Ο ρόλος της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην αντιμετώπιση του προβλήματος του Ιράν χαρακτηρίζεται καθοριστικός και είναι. Η στρατηγική εξόδου από το Αφγανιστάν περνάει μέσα από την προσφορά υπηρεσιών διοικητικής μέριμνας από τη Ρωσία.

Το πρόσφατο τραγικό γεγονός στα διεθνή ύδατα έξω από τη Γάζα, πρέπει να μας προβληματίσει, όχι μόνο ανθρωπιστικά και διεθνοδικαιικά, γιατί εκεί τα πράγματα είναι αυτονόητα και προφανή, αλλά πρέπει να μας προβληματίσει και στρατηγικά.

Μέσα σε όλα αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζει τη θεσμική και πολιτική της αδυναμία. Ένας οικονομικός γίγαντας, ένας γίγαντας στην έρευνα και την τεχνολογία, μια κολοσσιαία αγορά, με καταναλωτές που έχουν τεράστια αγοραστική δύναμη, δεν έχει τα αναγκαία πολιτικά και θεσμικά χαρακτηριστικά.

Η ζώνη του ευρώ αποδεικνύεται πρωθύστερη και προβληματική, γιατί δε συνοδεύεται από ομοσπονδιακού χαρακτήρα θεσμούς, πολιτικής υποστήριξης του κοινού νομίσματος. Δεν αρκεί να έχεις κοινό νόμισμα και κοινή νομισματική πολιτική, χρειάζεται να έχεις και δημοσιονομική πολιτική και οικονομική πολιτική και αναπτυξιακή πολιτική και κοινοτικό προϋπολογισμό και πολιτικές άρσης των περιφερειακών ανισοτήτων και πολιτικές ενοποίησης της πραγματικής οικονομίας, καταπολεμώντας ποικίλες μορφές «dumping» είτε φορολογικού, είτε εργατικού, είτε ασφαλιστικού.
Υπάρχει επίσης αδυναμία λήψης γρήγορων και αξιόπιστων αποφάσεων. Δε μιλάει η Ευρώπη με μια φωνή, έγκυρη φωνή πολιτικά, διεθνοπολιτικά. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος, ούτε πριν ούτε μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας, μπορεί να παίξει ρόλο εφάμιλλο του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών. Ούτε ο κ. Σολάνα μπορούσε, παρά την εμπειρία του ως Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, ούτε η Λαίδη Άστον μπορεί, γιατί δεν έχει και τις θεσμικές δυνατότητες, παρά το διπλό της ρόλο, ως Αντιπροέδρου της Επιτροπής και ως Προέδρου του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, στο οποίο μετέχουν και οι Υπουργοί Άμυνας.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας ήρθε να υποκαταστήσει την ατελέσφορη Συνθήκη για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, είναι μια μεταρρυθμιστική, συμβιβαστική συνθήκη, κάνει πράγματι πολλά βήματα, ιδίως στο λεγόμενο πρώην «δεύτερο πυλώνα», την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Ρητορικά έχει πολύ μεγάλη σημασία η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής, αντίστοιχη της ρήτρας του ΝΑΤΟ όμως, που ξέρουμε πόσο αναποτελεσματική είναι σε περιόδους κρίσης.

Θεωρητικά έχει πολύ μεγάλη σημασία η δυνατότητα να αναπτύσσονται μόνιμες διαρθρωμένες συνεργασίες στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας, μπορεί να παίξει πράγματι πολύ μεγάλο ρόλο, αλλά οι εθνικές αμυντικές βιομηχανίες παίζουν πολύ μεγαλύτερο. Και διακρατικοί οργανισμοί περιορισμένου αριθμού μελών, όπως ο OCCAR, παίζουν προς το παρόν πολύ μεγαλύτερο ρόλο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας και σε κάθε περίπτωση ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας δεν είναι ούτε NAMSA ούτε διαδικασία FMS, όπως ξέρετε από την εμπειρία σας.

Η Ευρώπη αναγκάζεται να τροποποιήσει τις ιδρυτικές της συνθήκες μέσα σε ένα σαββατοκύριακο, με άτυπες διαδικασίες για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, ενώ η Συνθήκη της Λισαβόνας έκανε χρόνια να κυρωθεί, λόγω αντιρρήσεων, πολωνικών και ιρλανδικών. Αλλάζουν τα δεδομένα του Συμφώνου Σταθερότητας και της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσα σε ώρες υπό την απειλή των αγορών.

Η μεγάλη ομπρέλα που διαμορφώθηκε μετά την απόφαση για την Ελλάδα και το πρόγραμμα σταθεροποίησης και δανεισμού των 110 δις, η μεγάλη ομπρέλα των 750 δις αρχικά, για όλη την ευρωζώνη που θα φτάσει και θα ξεπεράσει το 1 τρις, είναι μια ομπρέλα που βασίζεται στην προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο της ευρωζώνης συνολικά.

Στα θέματα της νομισματικής και οικονομικής ασφάλειας, η σχέση Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, είναι αντίστοιχη με τη σχέση που έχει η Ευρώπη με το ΝΑΤΟ στα θέματα ασφάλειας. Γιατί μπορεί να μιλάμε για κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας, μπορεί να μιλάμε για τη στρατιωτική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για το στρατιωτικό επιτελείο, για επιχειρήσεις τύπου «Berlin plus», μπορεί να μιλάμε για όλα αυτά που σας είπα προηγουμένως, σε σχέση με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, ή για ταξιαρχίες ευρωπαϊκές όπως η HELBROC αλλά η αλήθεια είναι πως η ίδια η Συνθήκη αναγνωρίζει την πρωταρχία του ΝΑΤΟ στα θέματα της ασφάλειας. Και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ στην πραγματικότητα μετέχει σε όλες τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Υπουργών Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βεβαίως αυτό προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε θεσμικά, επιμένοντας στην ανάγκη επαφών οργανισμού με οργανισμό και επιτελείου με επιτελείο, προκειμένου να διασφαλίσουμε και τη συμμετοχή των 27 κρατών–μελών, συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και την οριοθέτηση της συμμετοχής κρατών που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αλλά η πραγματικότητα είναι αυτή και οι συσχετισμοί είναι αυτοί. Και αυτό το βλέπουμε και στη στενότερη περιοχή μας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, γιατί ναι μεν επιμένουμε στη λεγόμενη «Ατζέντα 2014» και στην ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στις ευρωατλαντικές δομές, ζητήματα που είχα την ευκαιρία να συζητήσω χτες διεξοδικά με τον Πρόεδρο της Σερβικής Ομοσπονδίας τον κ. Τάντιτς εδώ στη Θεσσαλονίκη, αλλά πρέπει να δούμε πώς διαμορφώνονται νέες καταστάσεις και νέες προκλήσεις σε όλη την περιοχή μας.

Πρέπει να δούμε πώς λειτουργούν κράτη–μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλέον, όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, με τα οποία έχουμε πολλαπλούς δεσμούς εταιρικούς. Πρέπει να δούμε σε νέα βάση τη σχέση μας με όλες τις χώρες, πάντα με άξονα το διεθνές δίκαιο, την προσήλωσή μας στην προοπτική ένταξής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ και αυτό σε πολύ μεγάλο βαθμό επικαθορίζει και την παρουσία μας στις σχετικές αποστολές στην περιοχή μας, είτε αυτές είναι ΝΑΤΟϊκές είτε ευρωπαϊκές δηλαδή κυρίως την KFOR. H Ελλάδα θα ακολουθήσει το κεντρικό ρεύμα και τις φάσεις που προβλέπονται, είτε αυτή είναι η περίπτωση της Βοσνίας–Ερζεγοβίνης και της ALTHEA που είναι και η μόνη επιχείρηση σχήματος «Berlin plus», δηλαδή Ευρωπαϊκή Ένωση με τα μέσα του ΝΑΤΟ, με συμβολική πλέον συμμετοχή. Η οποία όμως έχει και αυτή τη σημασία της, για να είναι ομαλή η μετάβαση από το στρατιωτικό στο πολιτικό σκέλος.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε μια πολύ καθαρή εικόνα της απειλής ως χώρας. Περιβαλλόμεθα πρωτίστως από φίλους και συμμάχους και σε πολύ μεγάλο βαθμό από εταίρους. Και αυτό αναμφίβολα επηρεάζει το συνολικό σχεδιασμό μας και την εκτίμησή μας για την ασφάλεια των συνόρων μας, ιδίως των χερσαίων συνόρων της χώρας. Αυτό επηρεάζει και τη δομή δυνάμεων. Είναι πλέον διαφορετικός ο ρόλος του Α’ Σώματος Στρατού, αναμφίβολα, ή της Μεραρχίας μας της Ηπείρου. Από την άλλη έχουμε νέα δεδομένα στο Ιόνιο, τα οποία δεν μπορούμε να τα αγνοούμε.
Παρακολουθήσαμε προσφάτως μια πολύ ενδιαφέρουσα άσκηση δημόσιας διπλωματίας με τις δηλώσεις και τις συνεντεύξεις του Τούρκου Πρωθυπουργού, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα και με τις απαντήσεις που έδωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός. Είδαμε πώς τίθενται τα θέματα. Υπάρχουν ζητήματα τα οποία συνιστούν και τη βασική εκτίμησή μας περί απειλής. Τα αντιμετωπίζουμε όλα τα θέματα αυτά με στρατηγική ψυχραιμία όπως έχω πει, που σημαίνει ότι δεν ενδίδουμε σε σημειακές προκλήσεις, αλλά δεν αφήνουμε και τίποτα αναπάντητο. Όλα όμως τα εντάσσουμε σε ένα στρατηγικό σχεδιασμό που έχει βάθος και για να έχει βάθος πρέπει να έχει γνώση, όλων των δεδομένων. Και από πλευράς διεθνούς δικαίου και από πλευράς διεθνούς πολιτικής και από πλευράς ισορροπίας δυνάμεων.

Το δόγμα μας είναι πάντα δεδηλωμένα και αμυντικό και αποτρεπτικό, αλλά είναι προφανές ότι η εποχή και οι συνθήκες δεν επιτρέπουν μια παρατεταμένη σύγκρουση σε πολλά μέτωπα. Το ζήτημα πάντα είναι η διαφύλαξη του κύρους και του διπλωματικού κεφαλαίου της χώρας. Άρα κυρίως πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για σημειακές κρίσεις, επεισοδιακού χαρακτήρα, που αλλάζουν το διπλωματικό συσχετισμό δυνάμεων σε πολύ μικρό χρόνο και οδηγούν σε αλυσιδωτές εξελίξεις κυρίως στο επίπεδο των πολιτικών συσχετισμών, άρα στο επίπεδο της διπλωματίας και στο επίπεδο, σε πολύ μεγάλο βαθμό, του διεθνούς Δικαίου.

Η σωστή εκτίμηση της απειλής προϋποθέτει πολύ καλή γνώση της ιστορίας, της γεωγραφίας, της γεωπολιτικής, του Διεθνούς Δικαίου, της ισορροπίας των δυνάμεων, της οπτικής γωνίας άλλων παραγόντων που παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην περιοχή. Αυτή μας οδηγεί και στη σωστή εκτίμηση για τη φυσιογνωμία των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για το τι σημαίνει ένας σύγχρονος ευρωπαϊκός στρατός, επαγγελματικός, αξιοκρατικός, αξιόμαχος.

Αυτό σημαίνει διακλαδικότητα πρωτίστως. Σημαίνει μια νέα δομή διοίκησης κάθετη, χωρίς διακρίσεις ως προς την επιχειρησιακή και τη διοικητική διοίκηση. Ένα νέο τρόπο οργάνωσης του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, πυλώνες του οποίου είναι τα κλαδικά επιτελεία. Σημαίνει ότι υπό την Κυβέρνηση που κατά το άρθρο 45 του Συντάγματος ασκεί τη Διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων πλήρως, σε όλο το μήκος και το πλάτος και έχει μόνη αυτή την ευθύνη ενώπιον της Βουλής και ενώπιον του ελληνικού λαού, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ ως επιχειρησιακός και διοικητικής Διοικητής με την άμεση συμμετοχή υπ’ αυτόν των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων και διοικητικά και επιχειρησιακά, συντονίζει όλους τους μείζονες επιχειρησιακούς σχηματισμούς έτσι ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε στα δυο βασικά θέατρα, που είναι αυτό Έβρου και αυτό του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Και κυρίως συντονίζει τα πράγματα έτσι, ώστε να μπορούμε να λειτουργήσουμε αποτρεπτικά, να διαχειριστούμε κρίσεις γνωρίζοντας ότι πάντα υπάρχουν χειρισμοί κατά το Διεθνές Δίκαιο και μηχανισμοί κατά το Διεθνές Δίκαιο, που πρέπει να τους εντάσσουμε στο δικό μας σχεδιασμό, με ένα ολοκληρωμένο τρόπο. Και γι' αυτό και ο αξιωματικός που χειρίζεται τα θέματα, πρέπει να είναι ολοκληρωμένος εκπαιδευτικά και διανοητικά και ικανός να προσεγγίσει τα θέματα αυτά με ένα ολικό τρόπο.

Αυτό δεν επηρεάζει μόνο τη δομή διοίκησης, επηρεάζει και τη δομή δυνάμεων. Πρέπει να δούμε τα πραγματικά μεγέθη που χρειαζόμαστε και του ενεργού στρατού και της εθνοφυλακής και της εφεδρείας. Πρέπει να δούμε τι σημαίνει μια σύγχρονη Αεροπορία και ένα σύγχρονο Ναυτικό. Αυτό επηρεάζει την εκπαίδευση, επηρεάζει τις σχέσεις επαγγελματικού στελέχους και κληρωτού, επηρεάζει την προοπτική των επαγγελματιών οπλιτών, επηρεάζει πάρα πολύ τη λειτουργική δαπάνη και επηρεάζει και τα εξοπλιστικά προγράμματα.

Τώρα διεξάγεται μια συνολική επαναξιολόγηση όλων των εξοπλιστικών προγραμμάτων με βάση συγκεκριμένες οδηγίες που έχω δώσει, μετά από συνεννόηση με τον κ. Αρχηγό του ΓΕΕΘΑ, ώστε να ενσωματώσουμε πανάκριβα οπλικά συστήματα παλαιότερων εποχών επιτέλους στους κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων, να προσδώσουμε το μέγιστο δυνατό διακλαδικό χαρακτήρα, να κάνουμε τη μέγιστη δυνατή οικονομία κλίμακος, να βρούμε λύσεις έξυπνες και απλές, οι οποίες είναι και φτηνές και αποτελεσματικές, πολλές φορές, όπως λέμε, «διπλής χρήσης» στα θέματα αυτά. Να έχουμε καλές συμβάσεις εν συνεχεία υποστήριξης, να ενσωματώνουμε τα οπλικά συστήματα, να έχουμε ανταλλακτικά, να έχουμε δυνατότητα συντήρησης, να αντιλαμβανόμαστε το κόστος συνολικού χρόνου ζωής ενός οπλικού συστήματος. Να ξέρουμε τι κάνουμε και γιατί το κάνουμε, να μην ενδίδουμε σε προκλητές ζητήσεις, που τις δημιουργεί η αγορά με βάση τα δικά της κριτήρια και όχι το δικό μας στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό.

Αλλάζει η νομοθεσία, μεταφέρεται η σχετική ευρωπαϊκή οδηγία ταχύτερα από ό,τι έχουμε υποχρέωση, στην εθνική έννομη τάξη. Γίνονται πιο απλές και διαφανείς οι διαδικασίες, εφαρμόζεται ένας Κώδικας Δεοντολογίας που διέπει όλο το στρατιωτικό και υπαλληλικό προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων στα θέματα αυτά.

Υπάρχει συνεχής παρακολούθηση από τη Βουλή σε όλα τα στάδια, μέσω της αρμόδιας υποεπιτροπής. Πλήρης έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, πλήρης ενημέρωση της Αντιπολίτευσης. Πρέπει να σπάσει ο φαύλος κύκλος και αυτό πρέπει να ξέρετε ότι αφορά πρωτίστως ελάχιστο αριθμό μεγάλων προγραμμάτων. Τα μείζονα προγράμματα είναι περίπου 15 -πέντε σε κάθε κλάδο- και αυτά καλύπτουν περίπου το 90% της συνολικής δαπάνης. Άρα μπορούμε να κάνουμε διαφανείς και ορθολογικές επιλογές.

Το δημοσιονομικό κόστος είναι μία παράμετρος. Μία μόνο παράμετρος. Αλλά το δημοσιονομικό πρόβλημα δεν κάμπτει ούτε την εξωτερική πολιτική ούτε την αμυντική πολιτική της χώρας. Δεν μειώνεται η κυριαρχία της χώρας, δεν μειώνονται τα αντανακλαστικά, δεν μειώνεται η παρεμβατική της δυνατότητα. Χρειάζεται όμως να μην κάνουμε μη αιτιολογημένες ή περιττές δαπάνες, γιατί πρέπει να σεβόμαστε και το τελευταίο ευρώ που προέρχεται από τον κόπο και το υστέρημα του ελληνικού λαού και δεν χρειάζεται να επιτρέπουμε σε οποιονδήποτε να αναπτύξει τα δικά του επιχειρηματικά παίγνια χτυπώντας τις ευαίσθητες χορδές της ελληνικής κοινωνίας και κυρίως τη χορδή του πατριωτισμού.

Διότι πατριωτισμός σημαίνει φρόνημα, αλλά και γνώση και ικανότητα διαχείρισης καταστάσεων, και βεβαίως ικανότητα λήψης κατάλληλων, έξυπνων αποφάσεων. Αλλιώς ο πατριωτισμός είναι ρητορικός, δεν είναι ουσιαστικός. Και ο ρητορικός πατριωτισμός είναι επικίνδυνος, είναι δημαγωγικός, λαϊκιστικός. Ενώ ο ουσιαστικός πατριωτισμός σημαίνει γνώση, δουλειά, σχεδιασμό, διαπραγμάτευση, μελέτη, επαγγελματική ικανότητα και ενδιαφέρον για την πατρίδα όχι στα λόγια, αλλά όταν καλείσαι να διαχειριστείς καταστάσεις.

Η Αεροπορία μας καλείται να διαχειριστεί καθημερινά καταστάσεις. Πρέπει να ξέρει ο ιπτάμενός μας τι κάνει και γιατί το κάνει αυτό που τον στέλνουμε να κάνει και γιατί τον στέλνουμε. Ποια είναι τα συμφραζόμενα του κινδύνου στον οποίο εκτίθεται. Πρέπει ο κυβερνήτης κάθε πυραυλακάτου ή κάθε κανονιοφόρου να γνωρίζει τι κάνει και γιατί το κάνει. Πρέπει να ξέρει το πλήρωμα της φρεγάτας γιατί είναι στη Σομαλία, πρέπει να ξέρει αυτός που μετέχει στο Τεσάφ γιατί εκτίθεται σε κινδύνους στην Καμπούλ. Τι θα του πούμε; Αυτά που του είπαμε στη δεκαετία του ’20 όταν πήγε στην Κριμαία, ή στη δεκαετία του ’50 όταν πήγε στην Κορέα; Πρέπει να γνωρίζει γιατί αυτό ωφελεί τη χώρα, γιατί αυτό που κάνουμε στην Καμπούλ, ή αυτό που κάνουμε στο Κέρας της Αφρικής, ή αυτό που κάνουμε στην άκρη της Μεσογείου με την Active Endeavour, ενισχύει τη διπλωματική, πολιτική και εν τέλει στρατιωτική θέση της χώρας, στο Αιγαίο ή στον Έβρο.

Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη συμμετοχή μας και στην κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην HELBROC και στην ΑLTHEA και στην ATALANTA που είναι οι ευρωπαϊκού χαρακτήρα δραστηριότητες. Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη συμμετοχή μας στη UNIFIL που είναι επιχείρηση του Ο.Η.Ε. και χαιρόμαστε που το σκάφος επιστρέφοντας σταματάει στην Λάρνακα και από εκεί στο Καστελόριζο για να επιστρέψει στο ναύσταθμο.

Έτσι αντιμετωπίζουμε τη συμμετοχή μας στην ISAF, στη Διοίκηση του αεροδρομίου της Καμπούλ, τις εκπαιδευτικές μας δραστηριότητες στο Αφγανιστάν, έτσι αντιμετωπίζουμε τη συμμετοχή μας στο Κοσυφοπέδιο, έτσι αντιμετωπίζουμε τη συμμετοχή μας στην Active Endeavour και στην OCEAN SHIELD στην περιοχή της πειρατείας.

Και βεβαίως με αυτό το πρίσμα παρακολουθούμε τις εξελίξεις στο ΝΑΤΟ. Έμαθα ότι παρακολουθήσατε μια ημερίδα για το κείμενο της ομάδας Ολμπράιτ. Ένα κείμενο το οποίο είναι μετριοπαθές, ισορροπημένο, στην πραγματικότητα θεωρητικοποιεί αυτό που συμβαίνει και προδικάζει εξελίξεις, οι οποίες θα οδηγήσουν από το νέο στρατηγικό δόγμα στη νεότατη δομή δυνάμεων πριν καλά–καλά εφαρμοστεί η νέα δομή δυνάμεων. Και αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για εμάς, επηρεάζει πάρα πολλά θέματα που μας αφορούν, επηρεάζει το νέο ρόλο της δύναμης ταχείας επέμβασης του ΝΑΤΟ, της NRF και εμείς ετοιμαζόμαστε να αναλάβουμε ως ιθύνον έθνος την NRF του 2012 με την φροντίδα του NDC–GR και του Γ’ Σώματος Στρατού που διοικεί ο κ. Νακόπουλος με μεγάλη εμπειρία στο ΓΕΕΘΑ τα προηγούμενα χρόνια στη Διεύθυνση Αμυντικής Πολιτικής.

Αυτό επηρεάζει όλο τον αεροπορικό τομέα της Συμμαχίας, τη σχέση του CAOC της Λάρισας, υπό τη σημερινή και τη λεγόμενη νέα δομή, με το CLAIR της Σμύρνης. Γιατί φυσικά όλες αυτές οι δομές του ΝΑΤΟ τώρα θεωρούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό κατάλοιπα ψυχροπολεμικά και κατά πάσα πιθανότητα θα ξεπεραστούν από μια πιο απλουστευμένη δομή η οποία εκκινεί από το δόγμα ότι οι επιχειρήσεις του άρθρου 5 έχουν πολύ μικρότερη σημασία από τις επιχειρήσεις πέραν του άρθρου 5 της Βορειοατλαντικής Συνθήκης.

Και βεβαίως όλα αυτά πρέπει να τα λάβουμε πάρα πολύ σοβαρά υπόψη στη διαχείριση θεμάτων, που αφορούν για παράδειγμα τη Διοίκηση του CAOC, τον επιχειρησιακό έλεγχο στο Αιγαίο, ζητήματα έρευνας και διάσωσης, ζητήματα αεροναυτικής συνεργασίας. Όλα αυτά σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι ζητήματα ερμηνείας και εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου, της Συνθήκης του Μοντέγκο Μπέι, της Συνθήκης του Σικάγο, ζητήματα τα οποία, όπως όλα τα ζητήματα ερμηνείας, δεν είναι καθόλου μα καθόλου απλά.

Άρα πρέπει να παρακολουθούμε με άκρα προσοχή τις εξελίξεις της νομολογίας και τους εκατέρωθεν ισχυρισμούς. Και βεβαίως όλα αυτά επηρεάζουν, όπως είπα και προηγουμένως, την ίδια την διάταξη των δυνάμεών μας, τις προτεραιότητές μας, την εκπαίδευσή μας, τον εξοπλισμό μας.

Ποτέ μην χάνετε το δάσος κύριοι, όταν αντιμετωπίζετε θέματα, ποτέ μην εστιάζετε την προσοχή σας μόνο στο δέντρο είτε αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο μιας άσκησης προσομοίωσης ή ενός στρατηγικού παιγνίου, είτε συμβαίνει επί του πεδίου, είτε είστε στο κέντρο επιχειρήσεων, είτε είστε στη γέφυρα ενός πολεμικού πλοίου, είτε είστε στο χειριστήριο ενός μαχητικού αεροσκάφους. Έχει πολύ μεγάλη σημασία αυτά όλα να τα ανακαλείτε αυτομάτως στη μνήμη σας, να υπάρχει ένα στρατηγικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται ο επιχειρησιακός σχεδιασμός και μέσα στο οποίο εντάσσονται και τα τακτικά σας αντανακλαστικά.

Ο σύγχρονος επιτελικός και επιχειρησιακός αξιωματικός είναι διανοούμενος και μαχητής. Δεν υπάρχει μαχητής που δεν είναι και διανοούμενος. Μπορεί να έχει φρόνημα, μπορεί να έχει λεβεντιά, μπορεί να αψηφάει τον κίνδυνο αλλά δεν είναι σύγχρονος επιχειρησιακός αξιωματικός.

Ο σύγχρονος επιχειρησιακός αξιωματικός είναι επιστήμων και μαχητής. Και όπως λέει ένα από τα αξιώματα της θερμοδυναμικής τα μέρη τα φτωχά σε πληροφορίες είναι πλούσιες σε ενέργεια: μπορείς να κάνεις πολλές και λανθασμένες κινήσεις, επειδή δεν έχεις τις κατάλληλες πληροφορίες.
Άρα πληροφορίες, το πρώτο. Συνολική, ολιστική προσέγγιση ασφάλειας, διακλαδικότητα, πολυπαραμετρική προσέγγιση των θεμάτων. Μόνον έτσι μπορούμε να φτάσουμε σε ένα σύγχρονο επιτελικό σχεδιασμό και σε μία σύγχρονη διοίκηση των σχηματισμών και των μονάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.

Αυτό καλείστε να μάθετε και αυτό καλείστε να εφαρμόσετε με αξιοπρέπεια, με υπερηφάνεια, με πίστη, με πατριωτισμό, με φρόνημα και με γνώση.
Εύχομαι να αποφοιτήσετε όλοι με το καλό. Να έχετε την καλύτερη δυνατή εξέλιξη στη σταδιοδρομία σας. Να έχετε καλή τύχη εσείς και οι οικογένειές σας, να χαίρεστε τα παιδιά σας. Και να αξιωθείτε να αποδώσετε στην πατρίδα και στο έθνος, όλα όσα η πατρίδα και το έθνος έχουν επενδύσει σ’ εσάς.

Σας ευχαριστώ πολύ.