Ερντογάν: Δεν θέλω υπερπτήσεις στο Αιγαίο

"Θέλει μάλλον όλο το Αιγαίο!

Ο Τούρκος πρωθυπουργός, λίγο πριν έρθει στην Αθήνα, μιλάει για το casus belli και την προοπτική των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Στην «ευαισθησία» των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων αποδίδει τις υπερπτήσεις τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικά νησιά στο Αιγαίο, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Αλέξη Παπαχελά και την εκπομπή «Νέοι Φάκελοι» του ΣΚΑΪ. Αφήνει, δε, να εννοηθεί ότι η κυβέρνησή του έχει προβεί σε «συστάσεις» προς το στρατιωτικό κατεστημένο για το θέμα αυτό, λαμβάνοντας σαφείς αποστάσεις από τις επιλογές που ακολουθούνται. Παράλληλα, προτείνει όλες οι πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών στην περιοχή να τεθούν υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ, προκειμένου, όπως λέει, να μειωθεί η ένταση, αλλά και οι εξοπλιστικές δαπάνες. Καλεί, μάλιστα, σε «αποστρατιωτικοποίηση» της κοινής γνώμης. Οσον αφορά την παρουσία τουρκικών ωκεανογραφικών πλοίων στο Αιγαίο, μιλάει για υποθαλάσσιες έρευνες από πανεπιστημιακό κέντρο, οι οποίες για τον ίδιο δεν συνιστούν πρόκληση.

Για το θέμα του casus belli, επισημαίνει ότι η οριστική διατύπωση στο κείμενο εθνικής ασφάλειας δεν έχει γίνει, αφήνοντας ανοιχτή την τελική έκβαση και τις αποφάσεις που θα ληφθούν για το τελικό κείμενο. Προσθέτει, βεβαίως, ότι τα βήματα στην κατεύθυνση της ειρήνης θα πρέπει να είναι αμοιβαία, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν θα πρέπει να αναμένεται μονομερής χειρονομία από την Αγκυρα και, όπως λέει, μακριά από τις παγίδες «διαφόρων που θέλουν να πυροδοτήσουν εντάσεις».

Για την εκμετάλλευση ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο, ο κ. Ερντογάν αναφέρεται σε αμοιβαία επωφελή συνεργασία Ελλάδας - Τουρκίας, ενώ δεν βλέπει κανένα λόγο να μην υπάρξει σύντομα συμφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές, προσθέτοντας ότι διαφορετικά και οι δύο χώρες θα είναι χαμένες. Γενικότερα, αναφέρεται σε ευρείες δυνατότητες και προοπτικές συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες με επίκεντρο το Αιγαίο. Για το θέμα της λαθρομετανάστευσης, ωστόσο, και τις προσπάθειες που καταβάλλει η Τουρκία για να ανακόψει τη ροή λαθρομεταναστών, εμφανίζεται γενικόλογος και φειδωλός.

Με την απάντησή του σε ερώτημα για ενδεχόμενη συνάντησή του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό κ. Νετανιάχου στην Αθήνα, ο κ. Ερντογάν δείχνει ότι το χάσμα στις σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ παραμένει μεγάλο. Οπως λέει, ενδεχόμενη παρουσία του κ. Νετανιάχου στη διάσκεψη θα είναι αιτία να μην παραστεί ο ίδιος και αναφέρεται στην υπόθεση της ένοπλης επιδρομής εναντίον του στολίσκου που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Τονίζει, επιπλέον, ότι το Ισραήλ είναι στο σημείο να απολέσει έναν πολύ σημαντικό φίλο στον χώρο της Μέσης Ανατολής, την Τουρκία.

Θα πρέπει να «αποστρατιωτικοποιηθεί» η κοινή γνώμη

– Μιλήσατε πρόσφατα για την ανάγκη μείωσης των εξοπλιστικών δαπανών. Αν και μπορώ να συμφωνήσω μαζί σας, πολλοί Ελληνες ανησυχούν πολύ όταν βλέπουν τουρκικά αεροσκάφη να πετούν πάνω από μικρά ελληνικά νησιά ή όταν ένα τουρκικό πολεμικό πλοίο έρχεται πολύ κοντά στην Αθήνα. Γιατί δεν συγκρατείτε τις ένοπλες δυνάμεις σας από τέτοιες προκλητικές «εκφράσεις», κάτι που θα βοηθούσε πολύ το κλίμα που οικοδομείται μεταξύ των δύο χωρών;

– Οι υπερπτήσεις των πολεμικών αεροσκαφών πάνω από τα ελληνικά νησιά πιστεύω ότι δεν είναι τόσο συχνές όπως παλαιότερα. Εχουν γίνει οι συγκεκριμένες προειδοποιήσεις και ειδικά την περίοδο πριν από το δημοψήφισμα που είχαμε στην Τουρκία, νομίζω ότι υπήρξε μια διακοπή των πτήσεων των μαχητικών αεροσκαφών. Εμείς θέλουμε στην πραγματικότητα να μη γίνονται καθόλου πτήσεις πάνω από τα νησιά. Το ΓΕΣ και οι Ενοπλες Δυνάμεις της Τουρκίας έχουν μια ευαισθησία σε αυτό το θέμα κι εγώ στενοχωριέμαι πολύ για το εξής: Η Ελλάδα κάνει πτήσεις των μαχητικών αεροσκαφών της σε μία πολύ μεγάλη έκταση. Δηλαδή, φτάνουν μέχρι τη δική μας υφαλοκρηπίδα. Εμείς δεν έχουμε τόσο μεγάλες αποστάσεις να διανύουμε. Και εδώ νομίζω ότι χρειάζεται μία αλληλοκατανόηση.

Είμαστε μέλη μιας κοινής συμμαχίας, του ΝΑΤΟ, και νομίζω ότι το κόστος είναι μεγάλο. Θα έλεγα ότι είναι ελαφρύτερο από τη δική μας πλευρά, αλλά και πάλι μας επιβαρύνει – όταν απογειώνεται ένα μαχητικό αεροσκάφος από τη μία πλευρά, οφείλει να απογειωθεί και ένα αεροπλάνο από την άλλη πλευρά.

Πιστεύω ότι τα αεροσκάφη πρέπει πια να έχουν σαν κέντρο το ΝΑΤΟ και να ελέγχονται από εκεί. Μπορούν να γίνονται τέτοιες πτήσεις των πολεμικών αεροσκαφών αλλά να ελέγχονται από το ΝΑΤΟ. Πρέπει να αλλάξουμε την ψυχολογία της κοινής μας γνώμης. Θα πρέπει να αποστρατιωτικοποιηθεί η κοινή γνώμη. Να μη βλέπει τα πράγματα από στρατιωτικής πλευράς. Και νομίζω ότι ο φίλος μου ο κ. Παπανδρέου επιθυμεί μια τέτοια εξέλιξη.

Θα μπορέσουμε να συνομιλήσουμε και πάλι, δεν ξέρω αν θα έχουμε την ευκαιρία αυτή τη φορά, ίσως να μην είναι μέσα στην ημερήσια διάταξη. Και πρέπει να σας πω ότι έχουμε κουραστεί, υπάρχει μια κόπωση απ’ όλο αυτό.

Αλληλοενημέρωση

Επιπλέον, σκάφη που διενεργούν υποθαλάσσιες έρευνες, τα οποία ανήκουν σε ένα πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο, πιστεύω ότι δεν είναι προκλητικές ενέργειες, είναι επιστημονικές έρευνες. Εάν υπάρχουν πολεμικά σκάφη που παρενοχλούν, είναι κάτι που δεν το γνωρίζω. Το πλοίο που έπλεε στο Αιγαίο είχε σκοπούς επιστημονικής έρευνας. Πρέπει να αλληλοενημερωνόμαστε για τις διαδρομές που ακολουθούν τα πολεμικά σκάφη.

Εχουμε επίσης θέματα με όλα τα ζητήματα της υφαλοκρηπίδας.

Μακάρι να μην υπήρχαν αυτά τα θέματα και πιστεύω ότι η αμοιβαία κατανόηση θα μας βοηθήσει να ελαφρύνουμε και το θέμα των στρατιωτικών δαπανών. Θα διανύσουμε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις για να προσεγγίσουμε ο ένας τον άλλον.

Η συμμετοχή Νετανιάχου στη σύνοδο είναι αιτία να μην παραστώ εγώ

– Ενα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι η παράνομη μετανάστευση. Μεγάλος αριθμός μεταναστών περνάει τα σύνορα της Τουρκίας και έρχεται στην Ελλάδα και αυτό έχει γίνει ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα. Εχουμε την αίσθηση ότι η Τουρκία, που είναι μια καλά οργανωμένη και πειθαρχημένη χώρα, μπορεί να κλείσει τα σύνορά της, αν το θέλει. Και το ερώτημα που θέτουν πολλοί Ελληνες είναι γιατί δεν σταματάτε αυτή την εισροή...

– Η ροή λαθρομεταναστών από την Τουρκία προς την Ελλάδα δεν είναι κάτι ηθελημένο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν φεύγουν από την Τουρκία, η Τουρκία είναι έδαφος απ’ όπου διέρχονται και, όπως γνωρίζετε, υπάρχουν λαθρέμποροι που διεξάγουν αυτό το εμπόριο. Το θέμα μας απασχολεί κι εμάς. Ανθρωποι της τουρκικής ασφάλειας έχουν ασχοληθεί επί μακρόν και συνεχίζουν να ασχολούνται με την αντιμετώπιση του προβλήματος. Και ξέρετε ότι υπάρχει το λιμάνι του Ντικιλί όπου προσπαθούμε να διαχειριστούμε το θέμα της επανεισδοχής...

– Υπάρχει η πιθανότητα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, ο κ. Νετανιάχου να βρίσκεται στην Αθήνα για τη διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή. Πώς σχολιάζετε τις πληροφορίες για ενδεχόμενη συνάντησή σας;

– Εγώ είμαι άνθρωπος που μιλάει ανοιχτά και δεν έχω μυστική ατζέντα. Ποτέ δεν είχα. Θα έρθω στην Αθήνα, προσκεκλημένος στη σύνοδο για τις κλιματικές αλλαγές. Και εκεί, βεβαίως, θα μας φιλοξενήσει ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο κ. Παπανδρέου, και ο πρωθυπουργός της Μάλτας. Αν συμμετάσχει και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, τότε εγώ δεν θα παρίσταμαι. Δεν μπορώ να δεχτώ κάτι τέτοιο. Γιατί πριν από λίγο καιρό, στα διεθνή ύδατα, τα πλοία μας δέχτηκαν επιθέσεις από ξηράς και από αέρος, σκάφη που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια, υπήρξε ένοπλη επίθεση και είχαμε θύματα, 9 νεκρούς. Ενας πρωθυπουργός που είναι περήφανος για μια τέτοια ένοπλη παρέμβαση, είναι ένας πρωθυπουργός με τον οποίο εγώ δεν δέχομαι να συνομιλήσω.

Οπως ξέρετε, η έκθεση του συμβουλίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει καταδικάσει αυτή την αντίδραση του Ισραήλ. Εξάλλου, τα Ηνωμένα Εθνη, το Πακιστάν και άλλες χώρες έχουν θέσει ερωτήματα γι’ αυτό το θέμα, την ισραηλινή αντίδραση στην ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Λωρίδα της Γάζας. Σχετικά με αυτό το θέμα, νομίζω ότι το Ισραήλ είναι σχεδόν σε σημείο του να απολέσει έναν πολύ σημαντικό φίλο στον χώρο της Μέσης Ανατολής που είναι η Τουρκία. Γι’ αυτό εγώ δεν μπορώ να συνομιλήσω με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ και με τους συνεργάτες του. Νομίζω ότι πρέπει να πληρώσουν τη θρασύτητα η οποία χαρακτηρίζει την πολιτική αυτής της κυβέρνησης. Καλώ όλους τους ηγέτες να μη μείνουν άφωνοι ενώπιον αυτής της συμπεριφοράς. Εχω συζητήσει το θέμα με τον κ. Παπανδρέου και τον έχω ευχαριστήσει για τη δική του αντίδραση. Βεβαίως, οι διμερείς σχέσεις της Ελλάδας με το Ισραήλ είναι θέματα που δεν με αφορούν και δεν έχω λόγο να μιλήσω γι’ αυτό το θέμα.

Αμοιβαία βήματα ειρήνης και όχι casus belli

– Η κυβέρνησή σας επανεξετάζει το δόγμα της εθνικής ασφάλειας. Υπήρχαν μερικές πληροφορίες σχετικά με το casus belli και το ενδεχόμενο άρσης του. Είναι κάτι το οποίο θα μπορούσατε να προωθήσετε στο Κοινοβούλιό σας. Θα περιμένατε κάτι σε αντάλλαγμα από την Ελλάδα;

– Το ανακοινωθέν που ετοιμάζεται θα δούμε πώς θα διατυπωθεί. Δηλαδή, οι χώρες δεν πρέπει να κάνουν πράξη αυτά που συνιστούν casus belli. Πιστεύω ότι καμία χώρα δεν το θέλει αυτό. Αυτή τη στιγμή διανύουμε μια διαφορετική περίοδο. Είναι μια περίοδος, κατά την οποία γίνονται βήματα προς την κατεύθυνση της ειρήνης. Αμοιβαία, βέβαια. Και όταν το κάνουμε αυτό, θα πρέπει και η Ελλάδα και εμείς να κάνουμε αυτό που είναι ευθύνη μας.

Και νομίζω ότι αν όλες οι προσπάθειες είναι προσπάθειες που ερμηνεύονται στην κατεύθυνση της ειρήνης, δεν θα υπάρχει θέμα αιτίας πολέμου. Και γι’ αυτό θα πρέπει εμείς να εξαλείψουμε διάφορες συντηρητικές απόψεις, απόψεις που έχουν μείνει προσκολλημένες στο παρελθόν και νομίζω ότι μαζί και με τον κ. Παπανδρέου –και αυτό κάνει ο ίδιος από την πλευρά του– προσπαθούμε να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων.

Θα έλεγα ότι δεν πρέπει να πέφτουμε σε παγίδες των διαφόρων που θέλουν να πυροδοτήσουν εντάσεις και δεν θα πρέπει και ο Τύπος να ακολουθεί τέτοια σχέδια.

– Πιστεύετε ότι οι δύο χώρες θα μπορέσουν να πετύχουν μια συμφωνία για το Αιγαίο έως το τέλος του χρόνου; Εκτιμάτε ότι υπάρχει η δυνατότητα να εργαστούν ώστε να εκμεταλλευθούν, για παράδειγμα, κοιτάσματα υδρογονανθράκων, φυσικού αερίου κ.ά.;

– Σ’ αυτό το θέμα δεν βλέπω κανένα λόγο να μην μπορέσουμε να φτάσουμε σε μια συμφωνία. Και εξάλλου υπάρχουν συνομιλίες για την επίλυση αυτών των θεμάτων. Και πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να συνεργαστούμε σ’ αυτόν τον τομέα. Βέβαια, θα πρέπει να καθοδηγούμαστε από το κοινό συμφέρον. Νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε αυτά τα βήματα. Διαφορετικά, θα είμαστε χαμένοι και η Ελλάδα και η Τουρκία. Αν υπάρξει η συνεργασία και η σύμπραξη, θα μπορέσουν να επωφεληθούν τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία. Εξάλλου, εμείς αυτή τη στιγμή εξάγουμε φυσικό αέριο στην Ελλάδα για να καλύψει τις δικές της ανάγκες. Και πιστεύω ότι αυτός ο αγωγός είναι ένας αγωγός φιλίας. Στη συνέχεια, θα προεκταθεί προς την Ιταλία, την Αλβανία και νομίζω ότι δεν έχουμε καμία προκατάληψη επ’ αυτού του θέματος.

Πιστεύουμε ότι το Αιγαίο πρέπει να είναι ένα πέλαγος φιλίας και ειρήνης και να παρέχει οφέλη και στις δύο πλευρές. Θα πρέπει να συμφωνήσουμε και να κάνουμε από κοινού επενδύσεις και νομίζω ότι θα έχουμε οφέλη σε εθνικό επίπεδο, η κάθε μια χώρα από την πλευρά της, αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Νομίζω ότι έχουμε καταφέρει να συνεργαστούμε σε διάφορους τομείς: Για παράδειγμα, στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, σε θέματα δασικών πυρκαγιών, σεισμών κ.λπ. Εχουν υπογραφεί συνθήκες για κοινή αντιμετώπιση των θεμάτων. Γιατί να μη συνεχίσουμε και σε αυτόν τον τομέα.

Την Πέμπτη στην Αθήνα

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται στην Αθήνα την προσεχή Πέμπτη, 21 Οκτωβρίου, για να συμμετέχει την Παρασκευή στις εργασίες της Πρωτοβουλίας για την Κλιματική Αλλαγή στη Μεσόγειο, έπειτα από πρόσκληση που του απηύθυνε ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου. Στο περιθώριο της Διάσκεψης, οι κ. Παπανδρέου και Ερντογάν θα έχουν διμερή συνάντηση, στη διάρκεια της οποίας πρόκειται να αξιολογηθεί η πορεία των διμερών σχέσεων και η πορεία του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας, η σύσταση του οποίου συμφωνήθηκε κατά την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Μάιο.

Οι κ. Παπανδρέου και Ερντογάν θα είναι ομιλητές στις εργασίες της Διάσκεψης, στην οποία, μέχρι τώρα, έχουν δηλώσει συμμετοχή, είτε σε επίπεδο πρωθυπουργού είτε σε επίπεδο υπουργού Περιβάλλοντος, εκπρόσωποι δεκατεσσάρων μεσογειακών χωρών, ενώ συμμετέχουν, επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Αραβικός Σύνδεσμος, ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανισμών.

Οι εργασίες της Διάσκεψης αποτελούν την αφετηρία μιας αυτόνομης πολιτικής πρωτοβουλίας, με στόχο τη συνεργασία για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και τη μετάβαση σ' ένα μοντέλο ανάπτυξης με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στη διάρκειά τους, θα εξετασθούν οι επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στη Μεσόγειο, η πρόοδος που έως τώρα έχει σημειωθεί στην επίτευξη μιας Παγκόσμιας Συμφωνίας για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, καθώς και οι προκλήσεις που η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή διαμορφώνει και πώς αυτές μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες για την Πράσινη Ανάπτυξη.

Πρόκειται, επίσης, να υπογραφεί διακήρυξη για την προστασία της Μεσογείου από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ