Σε «κινούμενη άμμο» οι αγωγοί

Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΪΤΑΝΤΖΙΔΗ
Είναι καιρός να σταματήσει το πόκερ με τους αγωγούς και να ληφθούν αποφάσεις. Οι Βρυξέλλες και η Τουρκία πρέπει επιτέλους να ανοίξουν τα χαρτιά τους. Οι καταναλώτριες χώρες και οι επενδυτές δεν θα περιμένουν για πάντα.
Τα παραπάνω είναι δηλώσεις του Jeremy Ellis, υπεύθυνου επενδυτικών δραστηριοτήτων της γερμανικής RWE, εταιρείας που εμπλέκεται στον στηριζόμενο από ΗΠΑ και Ε.Ε. αγωγό Nabucco. Ο αγωγός αυτός θεωρητικά θα τροφοδοτήσει με αζέρικο αέριο την Ευρώπη. Ωστόσο, το σχέδιο τα τελευταία χρόνια βρίσκεται παγιδευμένο στην πολιτικο-οικονομική διελκυστίνδα Τουρκίας - Αζερμπαϊτζάν για τους πόρους διέλευσης του αερίου από το τουρκικό δίκτυο και στη μέχρι στιγμής αδυναμία της κοινοπραξίας, που θα το παράγει, να τηρήσει προσθεσμίες.
Τελικά, με την εξέλιξη που έχουν λάβει τα πράγματα με τον συγκεκριμένο αγωγό, ο Nabucco έχει μετατραπεί σε καταλύτη για νέες συμμαχίες που βρίσκονται υπό διαμόρφωση, είσοδο στο παιχνίδι και άλλων κρατών, αξιοποίηση από την Τουρκία, του κενού στον εφοδιασμό της Ευρώπης για προώθηση των θέσεών της στα θέματα της ένταξης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι χθες στη Σόφια, στο πλαίσιο του διεθνούς ενεργειακού φόρουμ, που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του προέδρου της χώρας Γκεόργκι Παρβάνοφ, ο υπουργός Ενέργειας Πέταρ Ντιμιτρόφ επισήμανε ότι, με καθαρά οικονομικά κριτήρια, κάποια από τα σχέδια των αγωγών θα καθυστερήσουν και άλλα θα μπορούσαν να εγκαταλειφθούν. Τόνισε, ωστόσο, ότι με βάση την πολιτική λογική τα σχέδια θα πρέπει να προχωρήσουν και με μεγαλύτερη ταχύτητα.
Είναι σαφές ότι ο Βούλγαρος πολιτικός, διαβλέποντας τον κίνδυνο που διατρέχουν μεγάλα επενδυτικά σχέδια, στα οποία εμπλέκεται και η χώρα του, επιδιώκει πάση θυσία να τα κρατήσει ζωντανά, προσφέροντας την πολιτική κάλυψη που του αναλογεί.
Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι καθόλου τα ίδια όπως πριν από μερικούς μήνες. Η ρωσο-ουκρανική κρίση του Ιανουαρίου από τη μια μεριά έθεσε εν αμφιβόλω την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης από τη Ρωσία, αλλά από την άλλη ανέδειξε τον ρόλο των ενδιάμεσων χωρών στην ασφάλεια εφοδιασμού.
Ετσι, μετά τον Ιανουάριο, το Αζερμπαϊτζάν, που θα τροφοδοτούσε την Ευρώπη με φυσικό αέριο μέσω της Τουρκίας, στράφηκε προς τη Ρωσία. Οι κρατικές εταιρείες Gazprom και Socar υπέγραψαν στις 30 Μαρτίου συμφωνία για εξαγωγές αζέρικου αερίου στη Ρωσία, μέσω του υφιστάμενου δικτύου. Επίσης, η Ουκρανή πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο επανέφερε την παλαιότερη ιδέα για τον αγωγό White Stream, ο οποίος μέσω της Γεωργίας και από τον βυθό της Μαύρης Θάλασσας θα καταλήγει στη Ρουμανία.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία ενδυναμώνει τις σχέσεις της με τη Ρωσία, συμφωνώντας σε αύξηση της δυναμικότητας του υφιστάμενου αγωγού Blue Stream, που τροφοδοτεί με ρωσικό αέριο την Τουρκία, μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Από μια πρώτη προσέγγιση στις κινήσεις αυτές, προκύπτουν τα εξής:
Η Τουρκία κούρασε το Αζερμπαϊτζάν
* Το Αζερμπαϊτζάν, «κουρασμένο» από την εμμονή της Τουρκίας να διαχειρίζεται αυτή τις ποσότητες του αζέρικου αερίου που εξάγονται μέσω του εδάφους της, κάνει κίνηση αντιπερισπασμού. Στρέφεται στη Ρωσία, την οποία θα υποκαθιστούσε για σημαντικές ποσότητες αερίου με κατεύθυνση την Ευρώπη. Ταυτόχρονα πιέζει Ε.Ε. και ΗΠΑ, που προωθούν τους εναλλακτικούς αγωγούς, να πιέσουν με τη σειρά τους την Τουρκία ώστε να μειώσει τις απαιτήσεις της έναντι του Αζερμπαϊτζάν.
Μοναχοφάγος η Τουρκία
* Η Τουρκία μένει αταλάντευτη στην πολιτική της να διαχειρίζεται η ίδια τις ποσότητες που καταλήγουν στο δίκτυό της από άλλες χώρες, προκειμένου να εξαχθούν. Την πολιτική αυτή την εφαρμόζει και με το Ιράν και με τη Ρωσία, και βεβαίως θέλει να ισχύσει και με το Αζερμπαϊτζάν.
Με λίγα λόγια, έχει επιλέξει στρατηγικά να αναβαθμίσει τον ρόλο της από διάδρομο διέλευσης σε κόμβο (hub) συγκέντρωσης ποσοτήτων αερίου, που θα τις προωθεί σε τρίτες χώρες.
Επιπλέον, δεν «βάζει νερό στο κρασί» της και δεν αποδέχεται τις παρεμβάσεις ΗΠΑ και Ε.Ε., πιέζοντας έτσι κυρίως την Ε.Ε. να επιταχύνει τις ενταξιακές διαδικασίες και κυρίως να ανοίξει το κεφάλαιο «ενέργεια», στο οποίο είναι αποφασισμένη να ασκήσει βέτο η Κύπρος, καθώς η Τουρκία δεν εφαρμόζει τον κανονισμό για το άνοιγμα των λιμανιών και των αεροδορομίων στα κυπριακά σκάφη.
Αναβαθμίζει τις σχέσεις της τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ιταλία. Προχωρά σε αύξηση της δυναμικότητας του αγωγού Blue Stream, που καταλήγει στην Τουρκία, με προοπτική να τροφοδοτήσει με ρωσικό αέριο το Ισραήλ.
Ξέρει κι άλλο μονοπάτι
* Η Ρωσία, από την πλευρά της, επιδιώκει επικοινωνιακά να αξιοποιήσει την κρίση του Ιανουαρίου για να στηρίξει τα σχέδια τροφοδοσίας της Ευρώπης με ρωσικό αέριο, χωρίς την παρεμβολή ενδιάμεσων κρατών. Δηλαδή τη στρατηγική επιλογή της Ε.Ε. και των ΗΠΑ για «διαφοροποίηση των πηγών» εφοδιασμού, να τη μετατρέψει σε «διαφοροποίηση των οδών», θεωρώντας δεδομένο ότι θα αποτελεί την πλέον αξιόπιστη πηγή εφοδιασμού της Ευρώπης, εφ' όσον δεν παρεμβάλλονται χώρες όπως η Ουκρανία που κατά τη διπλωματία της Ρωσίας αποτελούν φερέφωνα όσων θέλουν να διαβάλουν τη Ρωσία.
Ετσι, προωθεί τους αγωγούς South Stream και Nord Stream, ενώ, από την άλλη, επιδιώκει συμφωνίες με χώρες παραγωγούς της Κεντρικής Ασίας, όπως Τουρκμενιστάν, Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν, για εξαγωγή του αερίου τους στην Ευρώπη μέσω του δικού της δικτύου.
Μάλιστα ο πρόεδρος της Ρωσικής Ενωσης Φυσικού Αερίου, Βαλέρι Γιάζεφ, σε πρόσφατη συνέντευξή του δεν δίστασε να κατηγορήσει την Ευρώπη ότι θέλει να σπάσει τις σχέσεις μεταξύ των παραγωγών αερίου, προκαλώντας αντιθέσεις ώστε να διαπραγματεύεται με την κάθε μία ξεχωριστά.
Και κάτι ουκρανογεωργιανό
* Η Ουκρανία βρήκε αφορμή την κρίση για να θέσει εκ νέου την ιδέα του επίσης αμερικανικής έμπνευσης αγωγού White Stream, για τη μεταφορά αζέρικου αερίου στην Ευρώπη, με παράκαμψη της Ρωσίας και της Τουρκίας μέσω της Γεωργίας και της Μαύρης Θάλασσας. Ο αγωγός, γνωστός και ως GUEU (Georgian-Ukrainian-European Union), στοχεύει κατ' αρχάς στο αζέρικο αέριο και αργότερα και στο τουρκμένικο, με δυναμικότητα στην τελική φάση 32 δισ. κυβικά τον χρόνο.
Το έργο δεν προβλήθηκε το προηγούμενο διάστημα, καθώς Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον προωθούσαν τον αγωγό Nabucco, δήλωσε πρόσφατα ο Γκιόργκι Βασακμάντζε, διευθυντής ανάπτυξης του έργου. Ωστόσο η προσέγγιση στον αγωγό άλλαξε μετά την ανάγκη περαιτέρω διαφοροποίησης των οδών διέλευσης, λέει ο ίδιος, υπονοώντας σαφώς τα προβλήματα που προβάλλει η Τουρκία. *
enet.gr