Αποψη: Ξεκινά η «μάχη» της Χάγης

Την προσεχή Δευτέρα, 21 Μαρτίου, ξεκινάει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το κρισιμότερο στάδιο της «μάχης» που προκάλεσε η προσφυγή της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας κατά της Ελλάδας. Ξεκινάει η ακροαματική διαδικασία. Η είδηση περνάει σχεδόν απαρατήρητη καθώς, όχι άδικα, το ενδιαφέρον όλων είναι επικεντρωμένο στον μαραθώνιο της ελληνικής οικονομίας.

Δεν παύει όμως να πρόκειται για σοβαρό ζήτημα που απαιτεί την ανάλογη προσοχή. Επιδίωξη των Σκοπίων είναι η καταδίκη της χώρας μας για τη θέση που τήρησε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι τον Απρίλιο του 2008.

Η κυβέρνηση Γκρούεφσκι ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα εμπόδισε τη λήψη απόφασης που θα επέτρεπε στην ΠΓΔΜ να ενταχθεί στην Ατλαντική Συμμαχία, παραβιάζοντας έτσι τη διμερή Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995. Κατά την άποψη των Σκοπίων, η συμφωνία αυτή επιβάλλει στην Ελλάδα να μην εναντιώνεται σε αίτηση συμμετοχής της γειτονικής χώρας σε διεθνείς οργανισμούς, εάν αυτή γίνεται με την προσωρινή ονομασία «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Τρία σύντομα σχόλια για τη βασική επιχειρηματολογία της ΠΓΔΜ, που σταθερά χρησιμοποιούν την Ενδιάμεση Συμφωνία κατά το δοκούν. Πρώτο: Είναι το λιγότερο παράδοξο να επικαλούνται τα Σκόπια μία συμφωνία, το γράμμα και το πνεύμα της οποίας έχουν τα ίδια επί σειρά ετών και σε κάθε ευκαιρία παραβιάσει απροκάλυπτα και συστηματικά, μετατρέποντάς την σε κέλυφος κενό περιεχομένου. Δεύτερο: Από την ίδρυση της ΠΓΔΜ έως σήμερα, τα Σκόπια ουδέποτε αποδέχθηκαν αυτήν την ονομασία. Αντιθέτως, επιδίωξαν επίμονα να επιβάλουν με κάθε τρόπο σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς τη χρήση της λεγόμενης «συνταγματικής ονομασίας». Πρόκειται για ουσιαστική και τυπική παραβίαση των όρων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας καθώς και για συνειδητή υπονόμευση της διαπραγμάτευσης υπό τον ΟΗΕ για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης στο ζήτημα της ονομασίας. Τρίτο: Οι αποφάσεις στο ΝΑΤΟ λαμβάνονται πάντα με ομοφωνία.

Καθ’ όλο το διάστημα των ετών 2004-2009, η τότε ελληνική κυβέρνηση και οι ηγεσίες του ΥΠ.ΕΞ. είχαν επανειλημμένα υπογραμμίσει προς όλους και σε όλους τους τόνους, ότι η εκ μέρους των Σκοπίων άσκηση προπαγάνδας και η στρεφόμενη κατά κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. προβολή αλυτρωτικών θέσεων, είχε ως αποτέλεσμα: την κατάφωρη παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, την ευθεία προσβολή της αρχής της καλής γειτονίας και την υπονόμευση της διαπραγμάτευσης και, συνεπώς την υποθήκευση της ευρωπαϊκής και ευρω-ατλαντικής προοπτικής των Σκοπίων.

Για όλα αυτά είχαν ενημερωθεί εγκαίρως οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων του ΝΑΤΟ. Ετσι στο Βουκουρέστι, συμφωνώντας με τις ελληνικές θέσεις, έλαβαν την εξής ομόφωνη απόφαση: «...συμφωνήσαμε ότι πρόσκληση (για ένταξη) θα απευθυνθεί προς την ΠΓΔΜ αμέσως μόλις επιτευχθεί μια αμοιβαία αποδεκτή λύση στο ζήτημα της ονομασίας».

Τη Δευτέρα -στη Χάγη αυτή τη φορά- ξεκινάει μια νέα διπλωματική, νομική και πολιτική μάχη για τη χώρα. Η ακροαματική διαδικασία θα είναι η δημόσια έκφραση μιας εξαιρετικά απαιτητικής προσπάθειας που εδώ και σχεδόν δύο χρόνια καταβάλλει ομάδα εξεχόντων διπλωματών, Ελλήνων και ξένων νομομαθών. Στο πλαίσιο της γραπτής διαδικασίας έχουν ήδη καταθέσει δύο εμπεριστατωμένα υπομνήματα αντίκρουσης των ισχυρισμών της ΠΓΔΜ. Για την έκδοση της απόφασης του Δικαστηρίου ενδέχεται να χρειαστούν δύο ή και περισσότερα χρόνια. Οσο για το περιεχόμενό της, οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι για το καλύτερο και για το χειρότερο. Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι η κυβέρνηση Γκρούεφσκι εν αναμονή της απόφασης του Δικαστηρίου και επενδύοντας στο σενάριο μιας αρνητικής για την Ελλάδα έκβασης, θα επιχειρήσει να κερδίσει χρόνο καταφεύγοντας σε κάθε είδους προφάσεις και κωλυσιεργίες προκειμένου να οδηγηθεί η διαπραγμάτευση σε σημείο «παγώματος».

Η κυβέρνηση από την πλευρά της οφείλει στη βάση της ξεκάθαρης διακομματικής «κόκκινης γραμμής» της erga omnes σύνθετης ονομασίας με γεωγραφικό προσδιορισμό, να επεξεργαστεί ακόμα και τα πλέον δυσχερή σενάρια. Η ιστορική απόφαση του Βουκουρεστίου απέδειξε ότι μόνον ο έγκαιρος σχεδιασμός και η αποφασιστικότητα θα μας επιτρέψουν να μεγιστοποιήσουμε τα θετικά και να ελαχιστοποιήσουμε τα τυχόν αρνητικά τους.
Του Γ. Σ. Κουμουτσακου*
* Ευρωβουλευτής της Ν.Δ.