@rmy @lert

«Οποιο χάρτη κι αν κοιτάξεις, η Τουρκία βρίσκεται στο κέντρο»

Της Δωρας Aντωνιου

«Το 2023, όταν η χώρα μας θα εορτάζει την εκατοστή επέτειο από την ίδρυση της δημοκρατίας, οραματίζομαι μια Τουρκία πλήρες μέλος της Ε. Ε., που θα έχει εκπληρώσει όλα τα απαραίτητα κριτήρια, θα ζει σε ειρήνη με τους γείτονες, θα συνεργάζεται μαζί τους στην οικονομία και για το κοινό όραμα της ασφάλειας, θα είναι αποτελεσματικός παίκτης στη διευθέτηση περιφερειακών ζητημάτων, ενεργή σε όλα τα παγκόσμια ζητήματα και ανάμεσα στις 10 πιο ισχυρές οικονομίες του κόσμου». Αυτό είναι το όραμα του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, για τη χώρα του, όπως ο ίδιος το περιέγραψε στη σύνοδο Τούρκων πρέσβεων, που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Διπλωματία επιφάνειας

Ο συγγραφέας του «Στρατηγικού Βάθους», του βιβλίου που θεωρείται η «βίβλος» της σύγχρονης εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, στην ομιλία του προς τους πρέσβεις της χώρας, προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα: ανέλυσε το όραμα μιας Τουρκίας όχι απλά περιφερειακής υπερδύναμης, αλλά ενεργού παίκτη σε όλα τα μεγάλα παγκόσμια ζητήματα. Χρησιμοποίησε, μάλιστα, παραφρασμένη, μια ρήση του Κεμάλ Ατατούρκ για να περιγράψει τον ρόλο που ο ίδιος προσδίδει στη διπλωματική δραστηριότητα και το νέο δόγμα που επιθυμεί να εισαγάγει σε αυτή. Ο Ατατούρκ είχε πει, απαντώντας στην κριτική που είχε δεχθεί για την απόφασή του να αποσύρει στρατιωτικές δυνάμεις από το μέτωπο κατά την προέλαση του ελληνικού στρατού στη διάρκεια της μικρασιατικής εκστρατείας, ότι «δεν υπάρχει άμυνα μιας γραμμής, υπάρχει άμυνα της επιφάνειας. Αυτή η επιφάνεια είναι ολόκληρη η πατρίδα». Απευθυνόμενος προς τους Τούρκους πρέσβεις, ο Αχμέτ Νταβούτογλου είπε ότι «δεν υπάρχει διπλωματία γραμμής, αλλά διπλωματία επιφάνειας. Αυτή η επιφάνεια είναι ολόκληρη η υδρόγειος».

Για να υπογραμμίσει την ιδιαίτερη γεωγραφική θέση της Τουρκίας και τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από αυτή, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, χαριτολογώντας, τόνισε: «Ολοι οι χάρτες είναι υποκειμενικοί. Αν δεις έναν χάρτη από την Ιαπωνία, η Ιαπωνία δείχνει να είναι το κέντρο του κόσμου και εάν τον δεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, εκεί φαίνεται να βρίσκεται το κέντρο του κόσμου. Ομως, όποιο χάρτη κι αν κοιτάξεις, η Τουρκία βρίσκεται πάντα στo κέντρο».

Ως προς τις προοπτικές που μπορεί η Τουρκία να αξιοποιήσει για να αναβαθμίσει τον διεθνή ρόλο της, ο Τούρκος ΥΠ. ΕΞ. ήταν σαφής: κάθε είδους κρίση μπορεί να αποδειχθεί ευκαιρία. «Πρέπει να στείλουμε σαφές μήνυμα προς τον κόσμο. Είμαστε σε θέση να παρέμβουμε θετικά στην περιοχή. Δεν υπάρχει άλλη χώρα που να βρίσκεται σε ανάλογη γεωγραφική θέση. Πρέπει να είμαστε ταυτόχρονα δραστήριοι σε όλα τα μέτωπα. Η τουρκική διπλωματία μπορεί να συγκριθεί μόνο με αυτή πέντε ή έξι χωρών στον κόσμο».

Αυτοπεποίθηση

Ως ζωτικές παραμέτρους για την ανάδειξη της τουρκικής διπλωματίας σε καίριο παίκτη στη νέα τάξη πραγμάτων, ο κ. Νταβούτογλου επισήμανε: μια ιδεολογική διάσταση, που εμπεριέχει το όραμα μιας πολλά υποσχόμενης μελλοντικής θέσης για την Τουρκία, μια ψυχολογική διάσταση με το στοιχείο της αυτοπεποίθησης, επικοινωνιακή διάσταση με συνεκτικότητα στο μήνυμα που εκπέμπεται προς το εθνικό και το διεθνές ακροατήριο, εθνική διάσταση με την ανάγκη συντονισμού των πολιτικών που αναπτύσσονται από διάφορες υπηρεσίες και υπουργεία, διεθνή διάσταση που αφορά την οριζόντια και κάθετη ανάγνωση των διεθνών εξελίξεων.

Για να υλοποιηθούν, βεβαίως, όλα αυτά, για να γίνει πραγματικότητα το όραμα της Τουρκίας - αναβαθμισμένου διεθνούς παίκτη, με λόγο για όλα και ρόλο σε όλα, αλλά και ισότιμου συνομιλητή με τις μεγάλες δυνάμεις, απαιτείται ένας μηχανισμός άσκησης διπλωματίας πολυεπίπεδος, επαρκώς στελεχωμένος και με ικανή χρηματοδότηση. Ο κ. Νταβούτογλου δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι τα στοιχεία αυτά δεν υπάρχουν σήμερα. Το τουρκικό ΥΠ. ΕΞ. διαθέτει συνολικά 1.464 διπλωμάτες, πολύ λίγους για μια χώρα που φιλοδοξεί να διαδραματίσει τον ρόλο που οραματίζεται ο πολιτικός προϊστάμενός τους. Συγκριτικά, ο αντίστοιχος αριθμός στη Γαλλία είναι 5.809 και στη Βρετανία 5.700. Πάντως, τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των διπλωματικών αντιπροσωπειών της Τουρκίας στο εξωτερικό, αυξάνεται. Από 136 το 1991, αυξήθηκαν σε 198 το 2009. Επτά νέες τουρκικές πρεσβείες λειτούργησαν το 2009 και σχεδιάζεται η λειτουργία άλλων 26 το 2010. Οι περισσότερες από τις νέες πρεσβείες εγκαινιάζονται σε χώρες της Αφρικής.