Το Στρατηγείο Λάρισας και η Τουρκία

Το status quo στην ευρύτερη περιοχή και οι επιδιώξεις της γείτονος

Άρθρο του επίτιμου αρχηγού ΓΕΕΘΑ Νίκου Κουρή στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ:

 Δημοσιεύθηκε πρόσφατα σε αθηναϊκή εφημερίδα ρεπορτάζ με τίτλο: «Η Τουρκία μπλοκάρει το Υποστρατηγείο Λάρισας», με σκοπό, συνεχίζει το δημοσίευμα, να κάνει άλλο ένα βήμα προς το μείζονα στόχο της. Η άποψή μας είναι ότι μάλλον το αντίθετο πρέπει να επιδιώκει η Άγκυρα για να δώσει μια επίφαση συναίνεσης σε ένα ζήτημα που είναι η νικήτρια σε μια μακροχρόνια διαμάχη. Χάρη στα δικά μας λάθη και τη βοήθεια των Αμερικανών.

Ας δούμε όμως τα γεγονότα:
Σταθερός στόχος της Άγκυρας είναι η ανατροπή του status quo στην περιοχή μας. Στο διπλωματικό μέτωπο, οι πρώτες προσπάθειες της Τουρκίας για την επίτευξη αυτού του στόχου εκδηλώθηκαν προ του Παγκοσμίου Πολέμου.
Μετά τη λήξη του και την ένταξη της γείτονος στο ΝΑΤΟ, η Άγκυρα έθεσε επίσημα στα όργανα της συμμαχίας θέμα ανακατανομής των αρμοδιοτήτων άμυνας στο Αιγαίο.
Η ενέργεια αυτή συμπίπτει με το αίτημα της Ελλάδος να επανενταχθούν οι δυνάμεις μας στην ενοποιημένη δομή του ΝΑΤΟ (1975).
Τις αρμοδιότητες όμως στο Αιγαίο είχε καθορίσει με διαταγή του ο Ε. Αβέρωφ, την οποία προσυπέγραψε και τήρησε και ο Α. Παπανδρέου. Επιγραμματικά, η πολιτική μας στο θέμα αυτό καθόριζε ότι η άμυνα του Αιγαίου πρέπει να αποτελεί ευθύνη Ελλήνων στρατιωτικών με έδρα στο ελληνικό έδαφος.
Η λεγόμενη Συμφωνία Rodgers επέτρεψε να επανέλθουν οι δυνάμεις μας στην ενοποιημένη δομή της συμμαχίας, όμως οι προβλέψεις της δεν υλοποιήθηκαν στο σύνολό τους, λόγω διαφορών που προέκυψαν στην ερμηνεία της.
Για την ελληνική πλευρά, το κείμενο της συμφωνίας καθορίζει ότι η περιοχή ευθύνης για τους Έλληνες (Νατοϊκούς) Διοικητές θα έπρεπε να συμπίπτει με εκείνη που υφίστατο προ του 1974 (δηλαδή μέχρι τα όρια του FIR Αθηνών). Οι Νατοϊκοί (Rodgers) υποστήριζαν την ερμηνεία ότι τα όρια έπρεπε να καθοριστούν με διαπραγματεύσεις μετά την εγκατάσταση των στρατηγείων του ΝΑΤΟ στη Λάρισα. Αυτό είχε μια παγίδα… Οδηγούσε τις δυο χώρες σε διαπραγματεύσεις για το καθεστώς του Αιγαίου που είχε τον κίνδυνο της ανατροπής του status quo στην περιοχή, κάτι που αποτελούσε πάγια επιδίωξη της Τουρκίας.
Η διαμάχη γύρω από την ερμηνεία της συμφωνίας επανένταξης κράτησε για πάνω από δύο δεκαετίες! Στη σύνοδο της DPC το Δεκέμβριο του 1992, χωρίς προειδοποίηση, συζήτηση και απόφαση ΚΥΣΕΑ, η αντιπροσωπεία μας αποδέχτηκε πρόταση του ΝΑΤΟ να καταργηθούν τα όρια περιοχών επιχειρησιακής ευθύνης στο Νότιο Τομέα.

Οι διευθετήσεις της νέας δομής του ΝΑΤΟ στο Νότο προωθούν τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Η ελληνική πλευρά πρέπει να δώσει σκληρούς αγώνες για να περισώσει ό,τι είναι δυνατό να σωθεί.

Αεροπορικές δυνάμεις

Αυτή η εξέλιξη ανέτρεψε πλήρως την ακολουθούμενη μέχρι τότε εθνική μας πολιτική που τηρήθηκε με συνέπεια από εξέχοντες Έλληνες πολιτικούς ηγέτες. Η νέα οργάνωση των αεροπορικών δυνάμεων στο Νότο προέβλεπε την κατάργηση των Αρχηγείων Τακτικής Αεροπορίας (28ΑΤΑ για μας) και τη συγκρότηση δύο Κέντρων Συνδυασμένων Επιχειρήσεων (Coordinated Air Operations Center – CAOC) σε Λάρισα και Eskisehir, τα οποία δεν θα είχαν προκαθορισμένες περιοχές επιχειρήσεων / ασκήσεων. Αυτές θα καθορίζονταν από τον Αμερικανό πτέραρχο Διοικητή Νότιας Περιοχής (COMAIRSOUTH) με έδρα τη Σμύρνη και Τούρκο επιτελάρχη, ανάλογα με τις ανάγκες…
Αργότερα, έγινε μια αλλαγή στην οργάνωση που προέβλεπε την εναλλαγή στις θέσεις Διοικητού / Υποδιοικητού CAOC μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας. Αυτή η αλλαγή δεν ενθουσίασε την Άγκυρα που απέσυρε το τουρκικό CAOC από τη δομή του ΝΑΤΟ. Ανεξάρτητα από τις διοικητικές αλλαγές, στον επιχειρησιακό τομέα η Τουρκία έχει ένα πλεονέκτημα για επιχειρήσεις αεράμυνας στο Ανατολικό Αιγαίο. Διαθέτει κατά μήκος της ακτογραμμής της Ανατολίας νατοϊκά ραντάρ μεγάλης εμβέλειας, που «βλέπουν» πολύ καλά την εναέρια κυκλοφορία στο Ανατολικό Αιγαίο και διαθέτουν ικανότητα κατεύθυνσης.
Εμείς, για να διατηρήσουμε ισορροπία στην περιοχή αυτή, αναπτύξαμε στα ανατολικά νησιά μας μονάδες ραντάρ που συμπληρώνουν την κάλυψη που παρέχουν τα συστήματα του κεντρικού Αιγαίου και της ηπειρωτικής μας χώρας. Οι Τούρκοι αντέδρασαν και διεμήνυσαν στο ΝΑΤΟ ότι τα ραντάρ μας στο Ανατολικό Αιγαίο αναπτύχθηκαν σε αποστρατικοποιημένες περιοχές.
Αυτό είναι ανακριβές. Η Συνθήκη της Λωζάννης περιλαμβάνει μόνο ορισμένους περιορισμούς για νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, τους οποίους κατονομάζει.
Η Συνθήκη της Λωζάννης δεν περιλαμβάνει περιορισμούς αποστρατικοποίησης και η λέξη αυτή δεν αναφέρεται στο κείμενο. Για τα Δωδεκάνησα η Συνθήκη των Παρισίων περιέχει αυστηρούς περιορισμούς. Όμως η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος και δεν δικαιούται να την επικαλείται.
Είναι φανερό ότι οι διευθετήσεις της νέας δομής του ΝΑΤΟ στο Νότο προωθούν τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Η ελληνική πλευρά πρέπει να δώσει σκληρούς αγώνες για να περισώσει ό,τι είναι δυνατό να σωθεί. Η Άγκυρα επείγεται να εγκριθεί η νέα δομή στον τομέα αεράμυνας του Αιγαίου διότι τους παρέχει τη δυνατότητα δράσεως της τουρκικής αεροπορίας πάνω από ελληνικά εδάφη. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι οι Τούρκοι επιθυμούν οι ρυθμίσεις αυτές να ενεργοποιηθούν με την Ελλάδα παρούσα.
Η επιμήκυνση του χρόνου των διαβουλεύσεων για την υλοποίηση της νέας δομής δεν δημιουργεί πρόβλημα για την ασφάλεια των χωρών του ΝΑΤΟ στην περιοχή.
Αεροπορική απειλή δεν υπάρχει σήμερα για το ΝΑΤΟ. Οι πρώην εχθροί του είναι σήμερα φίλοι και σύμμαχοι! Επομένως οι συζητήσεις για τη νέα δομή πρέπει να διαρκέσουν όσο χρειάζεται.

Η Συνθήκη της Λωζάννης δεν περιλαμβάνει  περιορισμούς αποστρατικοποίησης και η λέξη αυτή δεν αναφέρεται στο κείμενο. Η Συνθήκη των Παρισίων πράγματι περιέχει αυστηρούς περιορισμούς.  Όμως η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος  και δεν δικαιούται να την επικαλείται.

Νέα δομή ΝΑΤΟ

Είναι φυσικό ότι η νέα δομή του ΝΑΤΟ θα επιφέρει αλλαγές στον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας στην περιοχή (FIR Αθηνών και Κωνσταντινούπολης) και ασφαλώς στις περιοχές Έρευνας και Διάσωσης (SAR).
Έτσι de facto θα προκύψει ένα νέο καθεστώς στο Αιγαίο όπου η Ελλάδα θα έχει περιορισμένη κυριαρχία σε μια περιοχή που το 50% σχεδόν της επιφανείας της αποτελεί εθνικό μας χώρο, διάσπαρτο σε όλη την έκταση του Αρχιπελάγους.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα του μεγάλου πολιτικού σφάλματος που διεπράχθη το 1992 στις Βρυξέλλες.
Τελειώνοντας τη σύντομη αυτή ανασκόπηση των συνεπειών της ανακολουθίας μας στην τήρηση της εγκεκριμένης εθνικής πολιτικής στα νατοϊκά θέματα, πρέπει να σχολιάσουμε και την πρόβλεψη για τοποθέτηση Τούρκου πτεράρχου ως διοικητού CAOC Λάρισας.
Διέκρινα από το περιεχόμενο του σχετικού ρεπορτάζ, στο οποίο αναφέρθηκα στην αρχή, το ενδεχόμενο να «παζαρέψει» η Αθήνα την παρουσία του Τούρκου αξιωματικού ως διοικητού του ελληνικού CAOC. Αυτό είναι απαράδεκτο. Πώς είναι δυνατό αξιωματικός των Ενόπλων Δυνάμεων της γείτονος που εισέβαλε στην Κύπρο, χώρα του ευρύτερου ελληνισμού, και κατέχει παράνομα το 40% της έκτασής της να γίνεται δεκτός στην Ελλάδα σαν διοικητής των αεροπορικών μας δυνάμεων που είναι εντεταγμένες στο ΝΑΤΟ; Αυτό αποτελεί ταπείνωση για την πατρίδα μας και προσβάλλει βάναυσα τον ελλαδικό και κυπριακό ελληνισμό.
Δεν πρέπει να γίνει αποδεκτή τέτοια ρύθμιση.