Η μετακίνηση των στρατοπέδων της Λευκωσίας

Του Ανδρέα Πενταρά*

Το 1964, όταν η Τουρκία εκδήλωσε τη πρόθεσή της για στρατιωτική επέμβαση στη Κύπρο με πρόσχημα τη προστασία των Τουρκοκυπρίων και αποτροπή της Ένωσης με την Ελλάδα, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε ο στρατηγός Γρίβας –Διγενής ως αρχηγός της νεοσυσταθείσας τότε ΑΣΔΑΚ, ήταν η οχύρωση των πιθανών ακτών αποβάσεως με προτεραιότητα αυτές της Κερύνειας.

Με τη σύμφωνη γνώμη της τότε Κυβέρνησης Μακαρίου και τη διάθεση των αναγκαίων πιστώσεων, η οχύρωση των ακτών ξεκίνησε με εντατικούς ρυθμούς και μέσα σε ελάχιστο χρόνο έγινε η αναγκαία υποδομή παράκτιων οχυρωματικών έργων, μέσω των οποίων η Εθνική Φρουρά θα μπορούσε να αποκρούσει με επιτυχία μια ενδεχόμενη Τουρκική εισβολή.
Μετά τα γεγονότα της Κοφίνου το 1967 και την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας –και την απομάκρυνση του στρατηγού Γρίβα - η τότε πολιτική ηγεσία αναθεώρησε τη στρατηγική της στο Κυπριακό, δίνοντας βάρος στη πολιτική πτυχή του ζητήματος. Εκτίμησε τότε ο Μακάριος, ότι η άμυνα δεν ήταν πλέον τόσο αναγκαία και δεν θα βοηθούσε στην επιδίωξη πολιτικής λύσης. Παράλληλα, η τουριστική ανάπτυξη της Κύπρου αύξανε με γρήγορους ρυθμούς, αναβαθμίζοντας σημαντικά το βιωτικό επίπεδο των Κυπρίων. Στο βωμό αυτής της ανάπτυξης και με την ανοχή αν όχι με την ευθύνη του ίδιου του κράτους, πολλά αμυντικά έργα που βρίσκονταν σε τουριστικές παραλίες καταστράφηκαν και στη θέση τους κτίσθηκαν πολυτελή ξενοδοχεία και άλλα τουριστικά καταλύματα.
Το 1974, ο Τουρκικός στρατός ανενόχλητος σχεδόν, έκαμε απόβαση στις ακτές της Κερύνειας. Τα τραγικά αποτελέσματα τα βιώνουμε μέχρι σήμερα. Δεν ισχυριζόμαστε βέβαια ότι η επιτυχής απόβαση των Τούρκων οφείλεται αποκλειστικά στη καταστροφή των αμυντικών έργων. Εκείνο που λέμε, είναι ότι πολύ πιθανό να είχε διαφορετική κατάληξη η όλη αποβατική επιχείρηση των Τουρκικών στρατευμάτων, εάν τα οχυρωματικά έργα δεν είχαν καταστραφεί και φυσικά ήταν εξοπλισμένα κατάλληλα και υπήρχαν οι προϋποθέσεις έγκαιρης επάνδρωσης τους.
Σήμερα, 36 χρόνια μετά την εισβολή, η ίδια ιστορία σε μια κακέκτυπη μορφή τείνει να επαναληφθεί. Η έκταση γης στην οποία βρίσκεται το στρατόπεδο με τις υπηρεσίες του ΓΕΕΦ έναντι του Χίλτον, παραχωρείται στους μουσουλμάνους εμίρηδες για τουριστική αξιοποίηση. Το στρατόπεδο στο λόφο της Αγλαντζιάς (κοινώς BMH) με ουσιώδεις για την άμυνα της Λευκωσίας μονάδες και υπηρεσίες απομακρύνεται. Η δε αεροπορική βάση Λακατάμιας μεγίστης στρατιωτικής αξίας όχι μόνο για την άμυνα της Λευκωσίας αλλά ολόκληρης της Κύπρου, μεταφέρεται στη Πάφο. Και βεβαίως, όπως συνήθως συμβαίνει σ αυτές τις περιπτώσεις, σειρά θα πάρουν τα άλλα 2-3 στρατόπεδα της Λευκωσίας για να απομακρυνθούν και αυτά, εν ονόματι της δήθεν οικονομικής ανάπτυξης.
Το Υπουργείο Άμυνας αντί να είναι υποβοηθητικό σ΄αυτές τις προσεγγίσεις κάποιων πολιτικών και οικονομικών παραγόντων του τόπου αλλά και δημοτικών αρχόντων, οφείλει να ενημερώσει σωστά τον πρόεδρο και τη κυβέρνηση για το σημαντικό ρόλο που παίζουν στην άμυνα της Λευκωσίας και της Κύπρου ολόκληρης τα στρατόπεδα αυτά. Δυστυχώς, για ευνόητους λόγους δεν μπορούμε να πούμε περισσότερα για το ζήτημα αυτό στο παρόν κείμενο. Για την ιστορία όμως, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι στο χώρο του στρατοπέδου έναντι του Χίλτον, αποφασίσθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το έτος 2000 η κατασκευή κτηρίου για τη στέγαση του Υπουργείου Άμυνας και του ΓΕΕΦ. Για το σκοπό αυτό, προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ο οποίος κατακυρώθηκε σε συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό γραφείο και δρομολογήθηκαν όλες οι διαδικασίες για έναρξη του έργου. Επρόκειτο για ένα στολίδι στο κέντρο της Λευκωσίας, αφού στους όρους του διαγωνισμού είχε τεθεί μεταξύ άλλων και ο όρος όπως η αρχιτεκτονική του κτηρίου συνάδει με το ευρύτερο περιβάλλον και αντανακλά τις παραδόσεις και αξίες που πρεσβεύουν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Είχε ληφθεί μάλιστα η πρόνοια έτσι ώστε στη περίπτωση λύσης του Κυπριακού, να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άλλες υπηρεσίες του κράτους. Δυστυχώς η κυβέρνηση Παπαδόπουλου ακύρωσε την κατασκευή του έργου. Όσο για τα άλλα δύο στρατόπεδα, (ΒΜΗ και Λακατάμιας) πάντοτε υπήρχαν τα αιτήματα απομάκρυνσης, τόσον από τους επηρεαζόμενους κατοίκους όσο και από τις δημοτικές αρχές. Καμιά από τις προηγούμενες κυβερνήσεις όμως δεν υποχώρησε μπροστά στα αιτήματα αυτά, αντιλαμβανόμενες τη σημασία που έχουν τα στρατόπεδα για την άμυνα της νήσου.
Ας ελπίσουμε ότι και η παρούσα κυβέρνηση θα προτάξει το καλώς νοούμενο συμφέρον της Κύπρου που δεν έχει να κάμει μόνο με την οικονομική ανάπτυξη και την εξυπηρέτηση μικροκομματικών συμφερόντων, αλλά και με την άμυνα και ασφάλεια του Κυπριακού Ελληνισμού. Χώροι άλλωστε για ισλαμικής τεχνοτροπίας κτίρια σαν αυτό που είδαμε στη μακέτα του προεδρικού, υπάρχουν πολλοί στη περίμετρο της Λευκωσίας.
* Υποστράτηγος ε.α.