Το 1821 απ' την κόψη του σπαθιού την τρομερή...

Είναι λάθος να συζητάμε αν η Επανάσταση ήταν κοινωνική. Ήταν πρωτίστως εθνική, χωρίς αυτό να αποκλείει στοιχεία κοινωνικής διαμαρτυρίας, τοπικιστικές, πολιτικές και προσωπικές διαφορές

Γράφει ο ΣΑΡΑΝΤΟΣ I. ΚΑΡΓΑΚΟΣ (ιστορικός – συγγραφέας. www.sarantoskargakos.gr)

ΤΟ ΝΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ ένας ιστορικός να «κλείσει» σε ένα βιβλίο -πολυσέλιδο και πολύτομο έστω- όλο το '21 είναι τόσο δύσκολο όσο και το να προσπαθήσει να κλείσει σ' ένα μπουκάλι ένα αγριεμένο πέλαγος. Το '21 ήταν ένας... πολυετής πολυεπίπεδος πολύπλευρος και πολυσύνθετος αγώνας. Δεν ήταν ένα μονοδιάστατο γεγονός. Ούτε περιορίστηκε αποκλειστικά στον ελλαδικό χώρο ούτε και αφορά αποκλειστικά τον ελληνικό κόσμο. Για τα τότε δεδομένα -παρά την έλλειψη των σημερινών μέσων επικοινωνίας- ήταν ένα γεγονός με οικουμενικό βεληνεκές.

Στη Μολδοβλαχία

Η προεργασία για την προετοιμασία του Αγώνα έγινε εκτός του μητροπολιτικού ελλαδικού χώρου, στην Οδησσό, την αρχαία Ορδησσό που μνημονεύουν οι Πτολεμαίος και Αρριανός. Και η έναρξη του Αγώνα δεν άρχισε από τον ελλαδικό χώρο, άρχισε από τη Μολδοβλαχία και συγκεκριμένα από το Ιάσιο (Γιάσι), στις 22 Φεβρουαρίου, από την ηγεσία του πρίγκιπα Αλέξανδρου Υψηλάντη. Τον επίλογό της έγραψε ο αδερφός του αρχηγού, ο Δημήτριος Υψηλάντης με τη μάχη της Πέτρας στις 12 Σεπτεμβρίου 1829. Άρα, είναι λάθος να λέμε ότι η Επανάσταση τελείωσε χάρη στη ναυμαχία του Ναβαρίνου (8/20-10-1827). Κράτησε μία διετία ακόμα. Στο δεκαετές αυτό διάστημα βρήκαν τον θάνατο περίπου 800.000 Έλληνες επί ενός συνόλου -αν περιορισθούμε στον νυν ελλαδικό χώρο- 2.500.000 ψυχών. Άρα, την Ελληνική Επανάσταση, για να την ορίσεις πρέπει να τη γνωρίσεις «απ' την κόψη του σπαθιού την τρομερή».

Είναι λάθος να περιορίζουμε τη θεώρηση των επαναστατικών γεγονότων μόνο στην Πελοπόννησο, στη Στερεά και στα τρία ηρωικά νησιά. Η Επανάσταση επεκτάθηκε και στην Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη (ας θυμηθούμε την προσφορά της ηρωικής Αίνου), ως την Κρήτη, την Κάσο και την Κύπρο, η οποία πλήρωσε σε ηγετικό επίπεδο τον βαρύτερο φόρο σε αίμα.

Είναι λάθος να συζητάμε αν η Επανάσταση ήταν κοινωνική (αγροτολαϊκή, αστική κ.λπ.). Η Επανάσταση ήταν πρωτίστως εθνική, χωρίς αυτό να αποκλείει στοιχεία κοινωνικής διαμαρτυρίας τοπικιστικές πολιτικές και προσωπικές διαφορές. Και, ασφαλώς το αγροτολαϊκό στοιχείο αγωνίστηκε για ένα κομμάτι γης αφού τα καλύτερα εδαφικά «φιλέτα» κατείχαν οι Τούρκοι, που ζούσαν από αυτά χωρίς να δουλεύουν σ' αυτά. Ασφαλώς και τα αστικά στοιχεία αγωνίστηκαν σκληρά, γιατί μόνο σ' ένα ανεξάρτητο κράτος θα μπορούσαν να πετύχουν την αστική τους ολοκλήρωση, άσχετα από το γεγονός ότι αυτή εξελίχθηκε σε νόθα αστικοποίηση - κι αυτό μέχρι σήμερα.

Η γένεση

Είναι λάθος να λέγεται και να γράφεται ότι η γένεση του ελληνικού κράτους αρχίζει το 1830, με τη διπλωματική μας αναγνώριση. Γενέθλια ημέρα του ελληνικού κράτους είναι η 1η Ιανουαρίου 1822, όταν από την Α' Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ψηφίζεται το Α' Ελληνικό Σύνταγμα. Γι' αυτό, άλλωστε, τόσο κατά τη διάρκεια του Αγώνα όσο και μετά, η 1η Ιανουαρίου, όπως έγραψαν τα «Ελληνικά Χρονικά» του Μάγερ, ετιμάτο «ως ενιούσιος πανήγυρις [...] λόγω της καθιερώσεως του ημετέρου πολιτεύματος» και της ανακηρύξεως ελληνικού κράτους.

Είναι λάθος λόγω του γνωστού αφορισμού που έγινε για λόγους καθαρά πολιτικής σκοπιμότητας (για μη σφαγιαστούν οι απροστάτευτοι πληθυσμοί της Πόλης της Θράκης και της Μικρασίας - που όμως σφαγιάστηκαν), να μειώνεται η προσφορά του κλήρου στην προετοιμασία του Αγώνα. Ας ληφθεί υπόψη ότι ένας πρώην Πατριάρχης ο Κύριλλος στην Ανδριανούπολη, και ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός απαγχονίστηκαν, δύο επίσκοποι σκοτώθηκαν σε πολεμικές επιχειρήσεις (ο Σαλώνων Ησαΐας και ο Ρωγών Ιωσήφ), ενώ ένας άλλος Πατριάρχης ο Θεόφιλος Β' Αλεξανδρείας προτίμησε να χάσει τον πατριαρχικό θρόνο του για να συμμετάσχει στον Αγώνα. Τουλάχιστον 2.000 κληρικοί, κυρίως μοναχοί, συμμετείχαν με κάθε τρόπο στον Αγώνα, ακόμη και με τα όπλα στο χέρι, όπως έγινε στο Μέγα Σπήλαιο, στη νικηφόρα μάχη κατά του Ιμπραήμ. Ας μην αναφερθούμε στον Παπαφλέσσα, τον «Μπουρλοτιέρη των ψυχών».

Ασφαλώς έγιναν αγριότητες κατά την Επανάσταση -και δεν διστάζω να ομολογήσω ότι τις περισσότερες τις κάναμε εμείς οι Μανιάτες- αλλά, όπως έλεγε ο Λένιν, οι επαναστάτες δεν φορούν λευκά γάντια ούτε βγαίνουν από παρθεναγωγεία. Ο πόλεμος δεν γίνεται με «κομφετί». Ούτε οι αγωνιστές του '21 ήσαν άγιοι (ήσαν άγριοι), έστω κι αν πολλοί καθαγιάστηκαν με τη θυσία τους. Ασφαλώς έγιναν εγκλήματα, αρπαγές και ωμότητες. Αλλά δεν έγινε προσπάθεια αποκρύψεως. Αυτοί που τα έπραξαν, τα έγραψαν. Όχι για να καυχηθούν, αλλά για να τα στιγματίσουν.

Οι εμφύλιοι

Ασφαλώς έγιναν εμφύλιοι πόλεμοι, αλλά εμπρός στον Εμφύλιο που έζησε η δική μου γενιά (και ο οποίος ψυχικά συνεχίζεται ακόμη) οι εμφύλιοι του '21 ήσαν παιδικοί πετροπόλεμοι. Όσο κι αν στοίχισαν. Και στο κάτω κάτω, οι τότε αντίπαλοι, προ του κοινού κινδύνου, έδωσαν τα χέρια. Εμείς είμαστε έτοιμοι ανά πάσα ώρα να πιάσουμε τα μαχαίρια.

Ασφαλώς έγινε αίτηση προστασίας προς την Αγγλία (που την υπέγραψαν όλοι οι αγωνιστές πλην του Γκούρα), ασφαλώς πήραμε δύο δάνεια με ληστρικούς όρους, ασφαλώς το κόστος της φρεγάδας «Ελλάς», που ναυπηγήθηκε στις ΗΠΑ, κόστισε υπερμέτρως ακριβά, αλλά το γεγονός ότι μία μη αναγνωρισμένη διπλωματικά κυβέρνηση κατορθώνει να συνάπτει -με όποιους όρους- δάνεια είναι μια μεγάλη διπλωματική επιτυχία. Η Αγγλία -ανεξάρτητα από τις φιλελληνικές διαθέσεις των πολιτικών της- είχε κάθε λόγο να επιδιώξει μια μορφή ανεξαρτησίας για την εξασφάλιση των δανείων της - και για άλλους απώτερους σκοπούς. Πάντως η τότε Ελλάς δεν βρέθηκε ηθικά μειωμένη όσο στον παρόντα καιρό.

Ασφαλώς υπήρξαν και τότε προδότες με κορυφαίο τον διαβόητο Νενέκο, αλλά δεν υπήρξε το ψυχικό τέλμα του παρόντος καιρού. Ούτε μορφή ταγματασφαλιτισμού, όπως στα χρόνια της Κατοχής. Σήμερα, ως λαός αποτελούμε ένα κινούμενο ηθικό κενό. Η Ελλάς δεν είναι καν ούτε ένα σεβάσμιο πτώμα. Το μόνο που μας φέρνει σε επαφή είναι ο φθόνος του ενός εναντίον του άλλου. Λες και θηλάσαμε το γάλα του μίσους από τον μαστό της γυναίκας του Διαβόλου.

Σήμερα, εφαρμόζεται η τακτική «Σβήστε το '21»

ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ της δικτατορίας τραγουδούσαμε από πόθο ελευθερίας το άσμα που δόξασε τον Γιώργο Νταλάρα: «Να' τανε το '21». Σήμερα, σαν να έχει δοθεί «γραμμή», εφαρμόζεται η τακτική «Σβήστε το '21».

Ή, «Παραμορφώστε το '21». Δεν θα υποστηρίξω ότι πρόκειται περί «έξωθεν» εντολών. Κατ' εμέ, είναι πρωτίστως ζήτημα ενοχής. Η νέα γενιά δεν πρέπει να μάθει ότι προέρχεται από ηρωική σπορά, ούτε να γνωρίζει ότι στον τόπο αυτό έζησαν ήρωες που έβαζαν πάνω από τον εαυτό τους την πατρίδα. Έτσι θα μένει ναρκωμένη και ικανοποιημένη με θάμνους και νάνους.

Η τεχνική των συσχετισμών

Η «Νέα Ιστορία» θα εξελιχθεί σε όπιο των νέων όλης της Γης. Διότι με την τεχνική των συσχετισμών η νέας κοπής ιστορία μπορεί να «αποδείξει» ότι ο Τζον Κένεντι δεν δολοφονήθηκε αλλά αυτοκτόνησε ή ότι ο σχηματισμός της ελληνικής εθνότητας άρχισε μετά τον σχηματισμό ελληνικού κράτους, ωσάν δηλαδή ο σχηματισμός μιας εθνότητας να είναι υπόθεση συνταγής μαγειρέματος και όχι μακροχρόνιων -και συνήθως πολυαίμακτων- ενοποιητικών διαδικασιών.

Όταν ο Γεμιστός, τον 15ο αι., διακήρυσσε το «Έλληνες ουν εσμέν το γένος ως η πάτριος παιδεία και η γλώσσα μαρτυρεί» δεν κατοικούσε σε κάποια «Νήσο Ουτοπίας» αλλά στηριζόταν σε μία πραγματικότητα που δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν οι Τούρκοι.

Πίσω στη θερμή οθωμανική αγκαλιά!

Ο Ελληνισμός σαν το κυπαρίσσι του Μυστρά, έβγαλε «πάλι με χρόνια και καιρούς» νέους βλαστούς και δίδαξε τους λοιπούς βαλκανικούς λαούς το πώς οι δούλοι γίνονται ελεύθεροι! Ίσως η «Νέα Ιστορία» να υπηρετεί μιαν άλλη διδακτική αρχή: το πώς οι ελεύθεροι μπορούν να ξαναγίνουν δούλοι. Ή, για να το πω οργουελικά: «Η Ελευθερία είναι σκλαβιά»!

Πίσω, λοιπόν, στη θερμή οθωμανική αγκαλιά...

(REALNEWS 13/02/2011 – Σ.Λ.)