Τουρκικές παραβιάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης

Του Νίκου Λυγερού
Η διαχρονική μελέτη των τουρκικών δεδομένων, μετά την υπογραφή και την επίσημη εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης, αποδεικνύει ότι υπάρχουν συστηματικές παραβιάσεις των άρθρων: 2, 14, 27, 37, 38, 39, 40, 41,42 και 43. Το ερώτημα είναι „ο εξής: τι σημαίνει ότι είναι σε ισχύ η Συνθήκη της Λωζάννης; Μήπως εννοούμε απλώς ότι έγινε η ανταλλαγή πληθυσμών;
Διότι αυτό ήταν αναμενόμενο να το τηρήσει η Τουρκία. Το πραγματικό πρόβλημα είναι οι εξαιρέσεις. Με άλλα λόγια, τι έγινε με την Κωνσταντινούπολη, Ï„ην Ίμβρο και την Τένεδο. Θεωρούμε πράγματι ότι η Τουρκία τήρησε τη Συνθήκη της Λωζάννης;

Είναι δυνατόν, με όλα τα γεγονότα που γνωρίζουμε από το 1923, να το πιστεύουμε; Kατά συνέπεια, το σωστό ερώτημα είναι: υπάρχει πραγματικά η Συνθήκη της Λωζάννης; Έχει νόημα να την τηρούμε μονόπλευρα; Και μάλιστα να βασιζόμαστε σε αυτή, όταν ξέρουμε πόσο μας αδίκησε; Όταν ξέρουμε ότι απέρριψε την ύπαρξη των Αρμενίων και των Ασσυρίων; Επιπλέον, τι σημαίνουν οι διαπραγματεύσεις που θεωρούν ότι η Συνθήκη της Λωζάννης είναι δεδομένη; Μήπως, αντιθέτως, χρησιμοποιώντας τη ΣÏ...νθήκη που δεν τηρείται από την Τουρκία με συστηματικό τρόπο σε διαχρονικό πλαίσιο, μας επιτρέπει να χάσουμε κάθε αξιοπρέπεια όσον αφορά στη διπλωματία μας;

Διότι μπορεί η διπλωματία μας για διάφορους λόγους, να μην γνωρίζει καν τις παραβιάσεις της Συνθήκης� της Λωζάννης, αυτό όμως αποκλείεται από την τουρκική πλευρά. Θα ήταν μια ορθολογική κίνηση να σκεφτούμε πώς μας αντιμετωπίζει η Τουρκία, γνωρίζοντας αυτά τα δεδομένα και ξέροντας ότι τα αποδεχόμαστε. Αυτή η κίνηση απαραίτητη στη θεωρία παιγνίων, διότι δεν είμαστε μόνο στο πλαίσιο της θεωρίας απο�φάσεων. Επιπλέον, παρόλο που δηλώνουμε το αντίθετο και πάλι για λόγους διπλωματίας, ξέρουμε ότι δεν βρισκόμαστε σε πλαίσιο συνεργατικό.

Ευτυχώς, το θεώρημα της ισορροπίας του Nash μπορεί να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο, αλλιώς και η μαθηματική μας βάση θα ήταν λ�ανθασμένη. Με άλλα λόγια, μπορούμε να λέμε ό,τι θέλουμε αρκεί να ξέρουμε πού βρισκόμαστε. Το γενικότερο πρόβλημα του διπλωματικού τομέα είναι ότι στην πραγματικότητα πιστεύει αυτά που λέει, ενώ ούτε η Τουρκία δεν τα πιστεύει. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να προστατεύσουμε ουσιαστικά τις εξαιρέσεις της Συν�θήκης της Λωζάννης;

Η απάντηση δεν ανήκει στη διπλωματία αλλά στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρέπει να κατατεθούν αγωγές για κάθε τουρκική παραβίαση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Και το αποτέλεσμα δεν θα είναι μόνο και μόνο συμβολικό, όπως νομίζουν μερικοί. Διότι για ένα πλαίσιο όπου δεν υπάρχουν ανθρώπινες αξίες μόνο το οικονομικό κόστος έχει νόημα. Και αυτό το γνωρίζει ήδη η Τουρκία με τις κυπριακές προσφυγές.

Η Συνθήκη της Λωζάννης παρόλο που είναι αρνητική, μπορεί να μετατραπεί σε ισχυρό εργαλείο για τα ανθρώπινα� δικαιώματα, αρκεί να το θέλουμε.

Η παρουσίαση του νέου οθωμανικού δόγματος δεν είναι μόνο μία πολιτική υλοποίηση του νοητικού σχήματος του στρατηγικού βάθους, ούτε η αξιοποίηση του βαθέους κράτο�υς, αλλά η αναπαράσταση μίας διαχρονικής ιδεολογίας.
Η τωρινή Τουρκία βασίζεται στο λαϊκό στοιχείο που εισήγαγε ο Kemal, προκαλώντας μία αλλαγή φάσης μετά την εξέλιξη των Νεότουρκων σε σχέση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η ανοιχτή δομή της τελευταίας μετατράπηκε σε κλεισ�τή, ταυτόχρονα με τα πρώτα μακελειά εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών που μέσω της συστηματικοποίησης μεταλλάχθηκαν σε γενοκτονία των Αρμενίων, των Ασσυρο-Χαλδαίων και των Ποντίων.Με άλλα λόγια, τα θεμέλια της νέας Τουρκίας είναι ένα έγκλημα κατ�ά της ανθρωπότητας. Έτσι η αποδοχή του κεμαλισμού, ως κυρίαρχη ιδεολογία της σημερινής Τουρκίας, δεν είναι παρά το γεγονός ότι τα θεμέλια της είναι τα κόκκαλα των θυμάτων της γενοκτονίας. Σ' αυτό το πλαίσιο, το νέο οθωμανικό δόγμα επιτρέπει τη διέξοδο της ανθρώπινης κατηγορίας.

Αν κι ο Kemal αποτελείωσε ένα έργο, το οποίο είχε ξεκινήσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η δράση του δικαιολογεί το ένταλμα του δικαστηρίου της ανθρωπότητας. Το ανάλογο έγινε και στη Ρωσία με τη Σοβιετική Ένωση. Η επαναστατική προσέγγιση έπρεπε να είναι ριζοσπαστική. Και για να σπά�σουν τις ρίζες κατασκεύασαν και μεθόδευσαν την ιδέα της γενοκτονίας. Με την επιστροφή στο οθωμανικό πλαίσιο, μέσω του νέου οθωμανικού δόγματος, η Τουρκία βάζει την εξέλιξή της σε μία παρένθεση.

Η αναδρομική αναφορά αναιρεί τη γραμμική εξέλιξη. Έτσι η νέα ηγεσία της Τουρκίας χαράζει μία νέα πορεία, τουλά�χιστον τυπικά, κι επανέρχεται σε μία δράση δυναμική στο εξωτερικό. Διότι η τάση του κεμαλισμού ήταν πρώτα απ' όλα η εσωστρέφεια. Τα εσωτερικά προβλήματα της Τουρκίας προέρχονταν και συνεχίζουν να προέρχονται από ενδογενείς παράγοντες. Ο κεντρικός του στόχος ήταν η εκκαθάριση του πληθυσμού κι η ανάδειξη του τουρκικού στοιχείου. Ενώ με το νέο οθωμανικό δόγμα, η Τουρκία δίνει έμφαση στους εξωτερικούς παράγοντες και στις διεθνείς σχέσεις.

Κι όσον αφορά στο εσωτερικό, η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρουσιάζεται ως ένα μοντέλο διαχείρισης κρίσεων, το οποίο είναι πιο αποτελεσματικό, διότι είναι πιο ανθεκτικό στο χρόνο. Και πάλι εδώ υπάρχει μία αναλογία με τη Ρωσία. Διότι ο Сталин άλλαξε την πορεία της Σοβιετικής Ένωσης και σε σχέση με το Ле́нин και σε σχέση, βέβαια, με τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Ο στόχος ήταν� περισσότερο το εσωτερικό παρά το εξωτερικό, όπως παραδείγματος χάριν ο Трσцкий. Για τον ίδιο λόγο διέπραξε και τη γενοκτονία των Ουκρανών. Πλέον βλέπουμε, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ν' αναδιπλώνεται η Ρωσία μ' ένα μοντέλο, το οποίο σχετίζεται περισσότερο με τη Ρωσική Αυτοκρατορία παρά με τη Σοβ�ιετική Ένωση.

Και πάλι εδώ ο πλουραλισμός εμφανίζεται ως μία στρατηγική του de facto παρά ως ένας στόχος μεταστρατηγικός. Αυτό το νοητικό σχήμα σημαίνει, επιπλέον, αν όχι μία απόρριψη, τουλάχιστον μία αποδοχή της μη επίτευξης σημαντικών στόχων. Η Îμφαση που δίνεται στην επαναφορά ενός προηγούμενου γεωστρατηγικού μοντέλου, αναλύεται και ως μη διατήρηση του μοντέλου του καθαρού κεμαλισμού, ακόμα κι αν γίνεται χρήση μερικών νοητικών σχημάτων του παρελθόντος στην προκειμένη περίπτωση.

Είναι, επιπλέον, σημαντικό για την Ελλάδα, ο προσδιορισμός των στόχ�ων της Τουρκίας. Δεν μπορεί ο πρωθυπουργός να επιχειρεί σε σχέση με το θέμα των μηδενικών τριβών με τις γειτονικές χώρες, η επαναφορά των σχέσεων, με βάση το προηγούμενο αποικιακό σύστημα σε αναλογία με το αγγλικό προωθεί τις διακρατικές σχέσεις� με μεγάλες δυνάμεις κι όχι με μικρές, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι τα περιθώρια γίνονται στενά στο επίπεδο το στρατηγικό, ακόμα κι αν υπάρχει πεδίο δράσης σε τακτικό επίπεδο.

Σε κάθε περίπτωση, το δόγμα είναι το μοναδικό στρατηγικό εργαλείο που ανήκει στο ορατό πλαίσιο. Δεν πρέπει, λοιπόν, να μας ξαφνιάζει που� ανακοινώνεται. Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί δεν είναι η επίθεση αλλά η αντεπίθεση στο επίπεδο της νοητικής γεωστρατηγικής.
Greek American News Agency