Προσομοιωτής του πολέμου

Στο Φορτ Πολκ της Λουιζιάνας χιλιάδες στρατιώτες προετοιμάζονται για αποστολή στο Αφγανιστάν περιπολώντας σε χωριά που έχουν κατασκευαστεί από επαγγελματίες σκηνογράφους

Μια άγρια μάχη με βαριά οπλισμένους αντάρτες κοντά σε ένα μουσουλμανικό τέμενος. Μια διάσωση με ελικόπτερο των θυμάτων μιας αιματηρής βομβιστικής επίθεσης. Μια συνάντηση με τους γηραιούς αρχηγούς κάποιας φυλής για το θέμα της ασφαλείας. Ακόμη μία ημέρα στο Αφγανιστάν; Μάλλον μια πρόβα πολέμου που πραγματοποιείται σε μια τεράστια έκταση γεμάτη φίδια σε ένα φυλάκιο του αμερικανικού στρατού κοντά στα σύνορα με το Τέξας. Εδώ χιλιάδες στρατιώτες προετοιμάζονται για αποστολή στο Αφγανιστάν περιπολώντας σε χωριά που έχουν κατασκευαστεί από επαγγελματίες σκηνογράφους, πολεμώντας με αμερικανούς στρατιώτες που υποδύονται αφγανούς αντάρτες και διαπραγματευόμενοι με ηθοποιούς που παίζουν τον ρόλο των γηραιών φυλετικών αρχηγών και μιλούν τη γλώσσα των Παστούν. Είναι η «Counterinsurgency 101»- όσο ρεαλιστική γίνεται στη Λουιζιάνα, παρά τους γεμάτους με αλιγάτορες βάλτους, τις ψεύτικες καλύβες από «λάσπη» και τους αφγανούς «χωρικούς» που μαγειρεύουν ρύζι Cajun και φασόλια στα διαλείμματα των επιδρομών των Ταλιμπάν. Τα σενάρια της εκπαίδευσης, τα οποία δημιουργούνται βάσει των επίσημων αναφορών από το μέτωπο, είναι ικανά να να κάνουν τους στρατιώτες να κλάψουν, λένε οι διοικητές. «Θέλουμε να αναπαραστήσουμε το σύγχρονο περιβάλλον επιχειρήσεων» εξήγησε ο συνταγματάρχης Τζον Σ. Λερ, επικεφαλής του προγράμματος εκπαίδευσης. «Αλλά πρέπει επίσης να προετοιμάσουμε έναν στρατιώτη για τη χειρότερη ημέρα του».

▅ Η φαντασμαγορική επιχείρηση
Η φαντασμαγορική επιχείρηση έχει γίνει πιο περίπλοκη κατά τα τελευταία χρόνια, όπως και η ίδια η στρατιωτική αποστολή στο Αφγανιστάν. Κάθε εκπαιδευτική περίοδος διάρκειας τριών εβδομάδων απασχολεί περισσότερους από 2.000 εργαζομένους- από συγγραφείς και ειδικούς σε θέματα διοικητικής μέριμνας που επιμελούνται τα σενάρια ως πυροτεχνικούς και δεκάδες ηθοποιούς από τη Λουιζιάνα ή την αφγανική κοινότητα που «κατοικούν» στα ψεύτικα αφγανικά χωριά. Το Φορτ Πολκ επελέγη ως κέντρο στρατιωτικής εκπαίδευσης πριν από 40 χρόνια, καθώς με το τροπικό του κλίμα και την πυκνή του βλάστηση αποτελούσε το ιδανικό μέρος για την εκπαίδευση των στρατιωτών που στέλνονταν στο Βιετνάμ. Επειτα εκεί εκπαιδεύτηκαν μονάδες για πόλεμο με τον σοβιετικό στρατό στην Ευρώπη, για ειρηνευτικές αποστολές στη Βοσνία και για την εισβολή στο Ιράκ. Με την προσοχή τώρα να έχει στραφεί στο Αφγανιστάν, η στρατηγική επικεντρώνεται στην προστασία των πληθυσμών και στην ενίσχυση των τοπικών κυβερνήσεων. Αυτό σημαίνει ότι η εκπαίδευση στο Φορτ Πολκ δεν περιλαμβάνει μόνο στρατιωτικές ασκήσεις αλλά και διαδικασίες όπως ο κατευνασμός ενός εξαγριωμένου πλήθους και οι διαπραγματεύσεις με φυλετικούς ηγέτες που δεν μιλούν αγγλικά. Μια πρόσφατη επίσκεψη στο Φορτ Πολκ έδειξε τη σημαντική θέση που καταλαμβάνει η στρατηγική καταπολέμησης του ανταρτοπολέμου στη διαδικασία εκπαίδευσης των αμερικανών στρατιωτών.



▅ Η δωροδοκία του δημάρχου
Σε καταστάσεις που επανεξετάζονταν καθημερινά επικεφαλής και διοικητές μονάδων που πρόκειται να σταλούν στο Αφγανιστάν στις αρχές του επόμενου έτους κλήθηκαν να λάβουν γρήγορες αποφάσεις υπολογίζοντας αν οι μονάδες τους είχαν προσκληθεί σε δείπνο ή απομονωθεί για να δεχθούν επίθεση. Σε μία περίπτωση μία μονάδα είχε συλλάβει έναν αντάρτη που μετέφερε χρήματα για να δωροδοκήσει έναν δήμαρχο. Ο διοικητής της μονάδας ήρθε αντιμέτωπος με ένα δίλημμα: Θα έπρεπε να συλλάβει τον δήμαρχο ή να προσπαθήσει να αναπτύξει φιλικές σχέσεις μαζί του; Ο διοικητής επέλεξε το δεύτερο υποσχόμενος χρήματα και βοήθεια για το χωριό. Η στρατηγική που ακολουθήθηκε είχε ως αποτέλεσμα την επιβράβευση της ομάδας και τη ματαίωση μιας οργανωμένης επίθεσης αυτοκτονίας κατά τη διάρκεια εκδήλωσης. Σε ένα άλλο σενάριο ένας εκπαιδευτής που υποδυόταν πράκτορα της CΙΑ προσέγγισε έναν νεαρό υπολοχαγό και ισχυρίστηκε ότι είχε πληροφορίες πως ένα υψηλόβαθμο στέλεχος των Ταλιμπάν κρυβόταν σε ένα παρακείμενο κτίριο. Απαίτησε ο υπολοχαγός να διατάξει αεροπορική επίθεση. Ο υπολοχαγός συμφώνησε. Λάθος. Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες του αμερικανού και νατοϊκού διοικητή στο Αφγανιστάν, στρατηγού Στάνλεϊ Α. Μακ Κρίσταλ, τέτοιου είδους αεροπορικές επιθέσεις πρέπει να παίρνουν έγκριση από ανώτατους στρατιωτικούς αξιωματούχους προκειμένου να αποφεύγονται οι απώλειες αμάχων. Η άσκηση διακόπηκε ώστε οι εκπαιδευτές να εξετάσουν ποια θα ήταν η διαδικασία που θα έπρεπε να ακολουθήσει ο υπολοχαγός. «Η δημιουργία διλημμάτων αποτελεί μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας εδώ» είπε ο συνταγματάρχης Λερ.
Στρατιώτες που εδράζονται στην περιοχή, φορώντας γενειάδες και αφγανικές περιβολές, υποδύονται τους αφγανούς αντάρτες ή τις αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας. Και περισσότεροι από 450 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους από τη Λουιζιάνα αλλά και μερικοί αφγανοί μετανάστες, υποδύονται τους χωρικούς και τους γηραιούς αρχηγούς. (Στο κέντρο εκπαιδεύονται και στρατιώτες για το Ιράκ, με τους Αφγανούς να αντικαθίστανται από Ιρακινούς.) Μεταξύ των χωρικών είναι η Μπάρμπαρα Μόσες, 51 χρόνων, η οποία άφησε τη δουλειά της ως διευθύντριας σε παντοπωλείο της περιοχής για να υποδυθεί μια Βόσνια, μετά μια Ιρακινή και τώρα μια Αφγανή στο Φορτ Πολκ. «Κόλλησα» είπε, με ένα μαντίλι τυλιγμένο στο κεφάλι της και ένα πακέτο τσιγάρα στο γιλέκο της. Αν και οι αφγανές γυναίκες πρέπει να είναι πιο «μαζεμένες» από τις Ιρακινές (και επομένως ο ρόλος είναι λιγότερο απαιτητικός), η Μπάρμπαρα είναι ιδιαίτερα υπερήφανη για μια ερμηνεία της: όταν κλήθηκε να υποδυθεί μια έγκυο Αφγανή που ζητούσε βοήθεια από τους αμερικανούς στρατιώτες. Ο Σουλεϊμάν Ερφάν, 49 χρόνων, ο οποίος όταν ήταν μικρός μετανάστευσε από την Καμπούλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, υποδύεται έναν τοπικό κυβερνήτη που διαμαρτύρεται διαρκώς στους Αμερικανούς για την κατάσταση της ασφάλειας και τις ελλιπείς κυβερνητικές υπηρεσίες. Στον ελεύθερο χρόνο του ο κ. Ερφάν προσφέρει συμβουλές στους στρατιώτες γύρω από τα αφγανικά έθιμα, την κουλτούρα και το φαγητό. «Τα σκηνικά είναι σίγουρα πολύ ρεαλιστικά» είπε στο χωριό Τουράνι, όπου το κρεοπωλείο είναι διακοσμημένο με πλαστικά κεφάλια από κατσίκες και καμήλες. Μάλιστα όλα είναι τόσο ρεαλιστικά που αναρωτιέται για το κόστος. «Γιατί να μην ξοδέψουν τα ίδια χρήματα για να χτίσουν πραγματικά χωριά στο Αφγανιστάν;» ρώτησε.



▅ Το ψεύτικο κρέας
Οι προσπάθειες για αληθοφάνεια εκτείνονται και πέρα από το ψεύτικο κρέας. Οι στρατιώτες φορούν ηλεκτρονικά γιλέκα τα οποία βγάζουν έναν ήχο όταν δέχονται τα «πυρά» από όπλο του αντιπάλου. Μια ειδική κάρτα που μεταφέρουν μαζί τους οι στρατιώτες τους ειδοποιεί αν έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί και σε ποιο σημείο. Σχεδόν όλα τα σενάρια περιλαμβάνουν έναν βαθμό αλληλεπίδρασης με Αφγανούς. Επειτα από μια ανταλλαγή πυρών οι στρατιώτες ήρθαν αντιμέτωποι με μια συμμορία χωρικών. Ενας λοχίας έριξε έναν προειδοποιητικό πυροβολισμό στον αέρα προκαλώντας σχεδόν την εξέγερση του πλήθους. Οι εκπαιδευτές γνωρίζουν ότι η πραγματικότητα θα είναι πολύ πιο περίπλοκη: στόχος τους, λένε, είναι να καταστήσουν σαφές ότι ο πόλεμος δεν γίνεται μόνο για την εξολόθρευση των ανταρτών αλλά και για την οικοδόμηση του κράτους. Πολλοί από τους ηθοποιούς έχουν μια πιο απλή αποστολή: να κάνουν το Αφγανιστάν να δείχνει λιγότερο ξένο και τρομακτικό και επομένως λίγο περισσότερο επιβιώσιμο