Υπόθεση Μάξ Μέρτεν (πως η σύγχρονη Γερμανία προσπάθησε και πέτυχε την αμνήστευση και απελευθέρωση του ναζί εγκληματία πολέμου Μαξ Μέρτεν)

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ιδρύθηκε το "Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου" (προϊστάμενος εισαγγελέας Ι. Τούσσης) , με αποστολή την στοιχειοθέτηση κατηγοριών και την ποινική δίωξη όσων τέλεσαν εγκλήματα πολέμου εις βάρος του Ελληνικού λαού. Το γραφείο αυτό τελικά άσκησε διώξεις εις βάρος 800ων Γερμανών στρατιωτικών, με βαρύτατα κατηγορητήρια, που περιλάμβαναν εκτελέσεις αμάχων και αθώων πολιτών, ολική καταστροφή χωριών, εξαναγκασμό 300.000 ανθρώπων σε υποσιτισμό και θάνατο από την πείνα και τις στερήσεις.

Από τους 800 Γερμανούς στρατιωτικούς εναντίον των οποίων είχε ασκήσει δίωξη το μεταπολεμικό “Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου”, για τη γενοκτονική δράση τους στην Ελλάδα, ελάχιστοι τελικά καταδικάστηκαν. Ανάμεσα τους όμως, ήταν και ο περιβόητος λοχαγός Μαξ Μέρτεν, προσωπικός φίλος του Χίτλερ, που είχε σταλθεί στην Θεσσαλονίκη το 1942, με ειδική αποστολή την κατάσχεση των περιουσιών των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και τον εγκλεισμό τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η δικογραφία εις βάρος του Μέρτεν είχε σχηματιστεί το 1947 με βαρύτατες κατηγορίες, με τον ίδιο να φυγοδικεί σε όλη την Ευρώπη. Συνελήφθη απρόσμενα τον Μάιο του 1957 όταν ήρθε ο ίδιος στην Ελλάδα για επιχειρηματικούς λόγους (όπως ο ίδιος υποστήριξε), δημιουργώντας στην νεοεκλεγμένη κυβέρνηση Καραμανλή μεγάλα προβλήματα. Βασική προτεραιότητα της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής τότε, ήταν η πλήρης εξομάλυνση των σχέσεων με την Δυτική Γερμανία, καθώς διακυβεύονταν σημαντικά οικονομικά συμφέροντα της Ελλάδας.

Η κορύφωση της πολιτικής αυτής, ήταν η επίσκεψη του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Βόννη το 1958, όπου στις συναντήσεις του με τον καγκελάριο Αντενάουερ, επιβεβαιώθηκε η αποκατάσταση στις σχέσεις των δύο Χωρών. Ο Καραμανλής διαπραγματεύθηκε ένα δάνειο 200 εκατομμυρίων μάρκων, ενώ ζήτησε και ευνοϊκή συμφωνία για την μεταφορά Ελλήνων μεταναστών στην ακμάζουσα Δυτική Γερμανία.

Άγνωστο γιατί, ο προκάτοχος της κας Μέρκελ έθεσε ως βασική προϋπόθεση για την σύσφιξη των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων που επιθυμούσε διακαώς η Ελλάδα, την παύση των διώξεων από τις Ελληνικές Αρχές εις βάρος των ναζί εγκληματιών πολέμου.

Έτσι, για να εξομαλυνθούν οι διμερείς σχέσεις, αρχικά η κυβέρνηση Καραμανλή υποχρεώθηκε από τη Γερμανία να σταματήσει τη λειτουργία του Ελληνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου. Στην συνέχεια, τον Ιανουάριο του 1959 η κυβέρνηση Καραμανλή ψήφισε στην βουλή νομοθετικό διάταγμα «περί τροποποίησης της νομοθεσίας για τα εγκλήματα πολέμου», σύμφωνα με το οποίο ορίζονταν ότι «αναστέλλεται αυτοδικαίως και χωρίς να απαιτείται απόφασίς τις δικαστηρίου, πάσα δίωξις Γερμανών υπηκόων φερομένων ως εγκληματικών πολέμου, καθώς και η εκτέλεσις πάσης ποινής ή το υπόλοιπον ταύτης». Το φωτογραφικό αυτό διάταγμα καταψήφισε σύσσωμη η αντιπολίτευση διαμαρτυρόμενη για την απαράδεκτη μεθόδευση.

Τον Φεβρουάριο του 1959 ο Μαξ Μέρτεν μετά την σύλληψη του, είχε οδηγηθεί σε δίκη στην Ελληνική δικαιοσύνη. Η Δυτική Γερμανία διαμαρτυρήθηκε σθεναρά για την φυλάκιση του Μέρτεν, ενώ η δίκη λόγω του είδους των εγκλημάτων, είχε συγκεντρώσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Μέσα στο κατηγορητήριο συμπεριλαμβάνονταν κατηγορίες για 650 δολοφονίες, και για καταστροφή Εβραϊκού νεκροταφείου. Οι μάρτυρες κατηγορίας που προσήλθαν ήταν οι περισσότεροι Εβραϊκής καταγωγής, ενώ τα στοιχεία εις βάρος του Μέρτεν ήταν συντριπτικά, αν και ο ίδιος δήλωσε αθώος. Τελικά τιμωρήθηκε μόνο με 25 χρόνια φυλακή, ποινή που προήλθε από την συγχώνευση όλων των ποινών από τα αδικήματα που του αποδόθηκαν.

Οι πιέσεις από την Δυτική Γερμανία για την απελευθέρωση του Μέρτεν εντάθηκαν. Ο υπουργός δικαιοσύνης της Γερμανίας Gustav Heinemann δήλωσε ευθέως πως κάθε οικονομική συμφωνία με την Ελλάδα θα αντιμετωπιζόταν με εχθρότητα από την Γερμανική κοινή γνώμη, για όσο θα εκκρεμούσε η υπόθεση του Μέρτεν. Η κυβέρνηση Καραμανλή δεν είχε πολλές επιλογές για τον πρόσθετο λόγο ότι η Δυτική Γερμανία ήταν τότε η βασική εξαγωγική Χώρα για τα Ελληνικά καπνά. Το διάταγμα που είχε υπογραφτεί τον Ιανουάριο, άνοιξε τον δρόμο για μια πρωτοφανή για τα νομικά Ελληνικά χρονικά πράξη: ο υπουργός Δικαιοσύνης Καλλίας παρέδωσε τον Μαξ Μέρτεν στην Δυτική Γερμανία "δήθεν" για να εκτίσει εκεί την ποινή του.

Όταν ο Μέρτεν έφτασε στην Γερμανία απαλλάχθηκε για τη δράση του στην Ελλάδα με βούλευμα και αμνηστεύθηκε λόγω "αμφιβολιών", παρά την υπόσχεση της Γερμανίας ότι θα τον δίκαζε και θα τον φυλάκιζε. Η απελευθέρωση αυτή αποτέλεσε πέτρα του σκανδάλου για την Ελλάδα της δεκαετίας του ΄60 και είχε στηλιτευτεί από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και όλο τον τύπο, ασχέτως πολιτικής τοποθέτησης.

Ο Μαξ Μέρτεν σταδιοδρόμησε ως κρατικός αξιωματούχος της Γερμανίας για μια σχεδόν δεκαετία. Απεβίωσε πλήρης ημερών στην Γερμανία το 1972.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η αντιμετώπιση της μεταπολεμικής Γερμανίας έναντι των χαμηλόβαθμων κατηγορούμενων για ναζιστικά εγκλήματα ήταν από επιεικής ως προστατευτική. Η "υπόθεση Μέρτεν" είναι μια τέτοια περίπτωση προστασίας που δεν πρέπει να χρεώνεται αποκλειστικά στην Γερμανική κυβέρνηση, αλλά και στην Γερμανική κοινή γνώμη. Η ωμή επέμβαση της Δυτικής Γερμανίας στην Ελληνική δικαιοσύνη και ο οικονομικός εκβιασμός που ασκήθηκε τότε, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτές οι πρακτικές διακρίνουν την Γερμανική πολιτική από την εποχή που ο Βίσμαρκ συνένωσε τα μικροσκοπικά κρατίδια της κεντρικής Ευρώπης ως σήμερα.

ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ - ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Η δήλωση του Γερμανού εκπροσώπου εξωτερικών για την δήθεν καταβολή των Γερμανικών αποζημιώσεων είναι εν μέρει ακριβής. Το ποσό που καταβλήθηκε το 1960 στην Κυβέρνηση Καραμανλή (110 εκατομμύρια μάρκα) που είχε ικετέψει σχεδόν για την καταβολή του, ήταν αστείο μπροστά σε αυτό αυτό που είχε επιδικάσει η συνδιάσκεψη των Παρισίων (8,5 δις δολάρια έναντι 14 δις που ζητούσε η Ελλάδα). Σε αυτό το ποσό ο Γερμανός εκπρόσωπος άθροισε αυθαίρετα και τα χρήματα που δάνεισε η χώρα του στην Ελλάδα στο πλαίσιο της ΕΟΚ και της Ε.Ε. Ως τώρα βέβαια, υποτίθεται ότι τα χρήματα αυτά δίνονταν, όπως σε όλες τις Χώρες άλλωστε, στο πλαίσιο της κοινοτικής αλληλεγγύης. Δεν θυμάμαι ποτέ Γερμανό αξιωματούχο να υποστηρίζει ότι ο δανεισμός αυτός ήταν για τα ναζιστικά εγκλήματα της Κατοχής.

Σήμερα μάθαμε ότι δεν ίσχυε αυτό, από επίσημα Γερμανικά χείλη. Επίσης μάθαμε ότι η προσβολή του πολιτισμού ενός σύμμαχου κράτους, προστατεύεται στην Γερμανία από την ελευθερία του Τύπου. Αλλά τελικά μάθαμε και κάτι άλλο: Τα χρήματα τελικά μπορεί να αθωώσουν μέχρι και καταστροφείς, σαδιστές δολοφόνους και βασανιστές, αλλά σίγουρα δεν μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την αισθητική των απογόνων τους.

ΘΕΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ