ΚΥΠΡΙΑΚΟ - ΣΧΕΔΙΟ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ

Μέχρι την εκλογή Έρογλου, πριν λίγες εβδομάδες, οι Δημήτρης Χριστόφιας και Mehmet Ali Talat είχαν πραγματοποιήσει 71 συναντήσεις, ενώ οι βοηθοί τους των δύο διαπραγματευτικών επιτροπών συναντήθηκαν πάνω από 100 φορές. Στις συναντήσεις φάνηκε ξεκάθαρα η διαφορά διαπραγματευτικής αντίληψης.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά, με «επαγγελματικά στελέχη» και σε συνεννόηση με Άγκυρα διαπραγματεύεται μαξιμαλιστικά. Αντίθετα, η ελληνοκυπριακή πλευρά αποσαφήνισε πως ενδιαφέρεται πρώτα για λύση και μετά για τι είδους λύση αυτή θα είναι. Για αυτό, μέχρι σήμερα η ελληνοκυπριακή πλευρά προχώρησε σε μονομερείς παραχωρήσεις, χωρίς κανένα αντάλλαγμα.

Τι συμφώνησαν μέχρι σήμερα Χριστόφιας –Talat στο παρασκήνιο;

Κεφάλαιο Διακυβέρνησης και Κατανομής Εξουσιών: Στους τομείς και αρμοδιότητες της νέας ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Κύπρου, καθώς και στις αρμοδιότητες της νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας υπάρχουν πολύ μεγάλες συγκλίσεις των δύο πλευρών, σε ποσοστό 80% περίπου των θεμάτων. Ο πρόεδρος Χριστόφιας παραχώρησε ως γνωστόν εκ περιτροπής προεδρία στον Ταλάτ (5 χρόνια πρόεδρος της Κύπρου Έλληνας και 5 Τούρκος), παρ’ ότι οι νόμιμοι Τουρκοκύπριοι στην Κύπρο είναι σήμερα 8-9% του πληθυσμού (μαζί με τους παράνομους έποικους φθάνουν στο 30-35%). Υπάρχει μια βασική διαφωνία σε σχέση με τον τρόπο εκλογής του προέδρου κάθε 5 χρόνια, είναι όμως περισσότερο τεχνικό ζήτημα.

Κεφάλαιο Ευρωπαικών θεμάτων
Σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο Ευρωπαϊκών Θεμάτων επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος, α) στο πώς η νέα Ενωμένη Ομόσπονδη Κύπρος θα αντιπροσωπεύεται στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, β) πώς θα λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις στα διάφορα θεσμικά όργανα και γ) πώς οι Κανονισμοί της ΕΕ θα μεταφέρονται και θα εκτελούνται στην ομόσπονδη Κύπρο και στα δύο συνιστώντα κρατίδια.

Κεφάλαιο Οικονομίας
Σημαντικές συγκλίσεις υπάρχουν στο κεφάλαιο της οικονομίας, σε ποσοστό πάνω από 70% των επί μέρους θεμάτων. Οι δύο πλευρές συμφωνούν ότι το ευρώ θα είναι το κοινό νόμισμα (σήμερα στην κατεχόμενη από την Τουρκία βόρεια Κύπρο, νόμισμα είναι η τουρκική λίρα). Στο βόρειο τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο για 2-3 χρόνια θα υπάρχουν παράλληλα ευρώ και τουρκική λίρα, έπειτα η λίρα θα αποσυρθεί. Θα υπάρχει μια ενιαία κεντρική Τράπεζα, με παράρτημα στο τουρκοκυπριακό κρατίδιο, για ένα μεταβατικό στάδιο 3-5 χρόνια. Τέλος, συμφωνήθηκε να συσταθεί ένας κοινός «ειδικός μηχανισμός» από οικονομολόγους-τεχνοκράτες, που θα ελέγχει την οικονομική σύγκλιση των δύο οικονομιών το συντομότερο δυνατό.

Εδαφικό
Μέχρι σήμερα η Τουρκία κατέχει στρατιωτικά το 37.4% της Κύπρου (ενώ οι Τουρκοκύπριοι είναι σήμερα κάτω του 10%). Στα παλαιότερα σχέδια λύσης του κυπριακού, η Τουρκία επέστρεφε στην ελληνοκυπριακή πλευρά ποσοστό εδάφους γύρω στο 5-7%. Εάν η Τουρκία επιστρέψει την πόλη της Αμμοχώστου, θα επιστρέψουν 40.000 Ελληνοκύπριοι. Έτσι, διευκολύνονται κατά΄πολύ τα σχέδια της Μ. Βρετανίας για λύση, γιατί αυτοί οι 40.000 Ελληνοκύπριοι που θα επιστρέψουν στην πόλη τους, στο δημοψήφισμα που πιθανόν θα γίνει, θα ψηφίσουν βεβαίως ΝΑΙ στο ό,ποιο σχέδιο λύσης.
Μέχρι τώρα, οι δύο πλευρές συμφωνούν ότι το εδαφικό θα πρέπει να συζητηθεί στο τέλος των συνομιλιών. Εκτιμάται ότι αφού η Τουρκία θα πάρει όλα όσα θέλει από τις υποχωρήσεις της Λευκωσίας (δηλαδή νέο κράτος: ΣΥΝ- ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ), θα επιστρέψει την πόλη της Αμμοχώστου και ένα ποσοστό εδάφους περίπου 7% στην ελληνοκυπριακή πλευρά, πράγμα που θα ανατρέψει το αναμενόμενο αποτέλεσμα σε ένα δημοψήφισμα, αφού πολλοί Ελληνοκύπριοι θα ψηφίσουν πλέον υπέρ αυτής της λύσης.

Περιουσιακό – Επιστροφές περιουσιών
Η τελευταία απόφαση του ΕΔΑΔ (Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) σε ό,τι αφορά το περιουσιακό, απόφαση με καθαρά πολιτικά κριτήρια (παρασκηνιακές παρεμβάσεις Μ. Βρετανίας, Ολλανδίας, Σουηδίας), ανατρέπει την μέχρι τώρα πρακτική του ΕΔΑΔ υπέρ της Κύπρου. Το ΕΔΑΔ στις 05.03.2010 σε διευρυμένη σύνθεση (με 17 δικαστές και απόφαση η οποία λήφθηκε κατά πλειοψηφία) αναγνωρίζει την μέχρι σήμερα παράνομη «επιτροπή αποζημιώσεων» στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Το ΕΔΑΔ αναγνωρίζει την τουρκοκυπριακή επιτροπή ως «νόμιμο και αποτελεσματικό εσωτερικό ένδικο μέσο» και για πρώτη φορά στέλνει Ελληνοκύπριους πρόσφυγες στην «επιτροπή αποζημιώσεων» του ψευδοκράτους. Το ΕΔΑΔ, με την απόφασή του αυτή, ενώ μέχρι σήμερα δεχόταν (και δικαίωνε) τους Ελληνοκύπριους πρόσφυγες, τώρα τους καλεί να προσφεύγουν στην «επιτροπή αποζημιώσεων» και ακολούθως στο τουρκοκυπριακό «ανώτατο διοικητικό δικαστήριο» (διαδικασία που θα απαιτεί 5-8 χρόνια δικαστικών αγώνων). Αν δεν ικανοποιηθούν οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες, μόνο τότε θα μπορούν να προσφύγουν στο ΕΔΑΔ.

Στο ζήτημα, Χριστόφιας- Talat συμφώνησαν κατ’ αρχήν για 3 λύσεις για τους πρόσφυγες:
1. Ανταλλαγή (δηλαδή να ξεχάσει ο Ελληνοκύπριος πρόσφυγας το νόμιμο σπίτι του στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο και να λάβει περιουσία Τουρκοκύπριου πρόσφυγα στη νότια Κύπρο). Αυτό είναι δύσκολο να εφαρμοστεί, γιατί από τον πόλεμο του 1974 οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες είναι 190.000 και οι Τουρκοκύπριοι πρόσφυγες μόνο 55.000.
2. Αποζημίωση (δηλαδή πάλι να ξεχάσει ο Ελληνοκύπριος πρόσφυγας το νόμιμο σπίτι του στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο και να πάρει από την επιτροπή αποζημιώσεων του ψευδοκράτους χρηματική αποζημίωση). Eίναι το πιθανότερο σενάριο.
3. Αποκατάσταση (δηλαδή ο Ελληνοκύπριος πρόσφυγας να επιστρέψει στο νόμιμο σπίτι του). Και αυτό είναι όμως δύσκολο να εφαρμοστεί, αφού η Τουρκία κατέχει σήμερα το 37.4% του εδάφους της Κύπρου και θα επιστρέψει πολύ μικρό ποσοστό.
Η βασική διαφωνία έγκειται στο ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά επιμένει ότι ο νόμιμος ιδιοκτήτης της περιουσίας θα πρέπει να αποφασίσει ο ίδιος ποιά από τις 3 παραπάνω λύσεις επιθυμεί. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει πως πρέπει να ιδρυθεί μια «ανεξάρτητη επιτροπή περιουσιών» που αυτή θα αποφασίζει την λύση για κάθε πρόσφυγα.

Έποικοι
Η Τουρκία μετέφερε ως γνωστόν από το 1974 έως το 2010 πάνω από 200.000 έποικους στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο για να αλλάξει υπέρ της την δημογραφία. Ο Χριστόφιας αποδέχθηκε με την έναρξη των συνομιλιών να παραμείνουν μετά τη λύση 50.000 Τούρκοι έποικοι και οι υπόλοιποι να επιστρέψουν στην Τουρκία. Η Άγκυρα δεν δέχεται καμμία υποχώρηση και τονίζει συνέχεια πως οι «εργάτες από την Τουρκία» (έτσι αποκαλούν τους έποικους) είναι ήδη 10 και 20 χρόνια στην βόρεια Κύπρο και θα παραμείνουν όλοι εκεί για «ανθρωπιστικούς λόγους». Η Τουρκία, αν φθάσουμε σε τελική λύση του κυπριακού, και για να ψηφίσουν οι Ελληνοκύπριοι ΝΑΙ στην λύση, θα ανακοινώσει πιθανότατα πως «επιστρέφουν στην Τουρκία 40 ή 50.000 έποικοι». Έτσι κι αλλιώς, μπορεί μετά τη λύση αυτοί σιγά σιγά να ξαναεπιστρέψουν, αφού το ελληνοκυπριακό συνιστών κρατίδιο δεν θα μπορεί να ασκήσει έλεγχο στην δημογραφία του τουρκοκυπριακού κρατιδίου.ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΒΡΕΤΑΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΕΥΣΕΙΣ

ΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Με τον Ντερβίς Έρογλου, η Τουρκία θα έχει την πολυτέλεια να παρουσιάζεται «εποικοδομητική» στο κυπριακό, γιατί θα ισχυρίζεται ότι πιέζει τον «σκληρό και αδιάλλακτο» Έρογλου για λύση. Ο πρόεδρος Χριστόφιας θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση. Για δύο λόγους:
1. Έκανε ήδη σημαντικές (και μονομερείς) υποχωρήσεις στους Τούρκους (έποικοι, εκ περιτροπής προεδρία) και τον έχουν αφήσει μόνο όλα πλέον τα πολιτικά κόμματα της Κύπρου. Ακόμη και ο ΔΗ.ΣΥ. εδώ και έναν μήνα τον κριτικάρει σφοδρά για «απαράδεκτες υποχωρήσεις». Ο πρόεδρος φλερτάρει λύση και δημοψήφισμα χωρίς την (απαραίτητη) πολιτική συναίνεση από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις της Κύπρου.
2. Η Ελλάδα, με την οικονομία της στο χειρότερο σημείο, υποφέρει (και) γεωστρατηγικά, αφήνοντας (για πολλοστή φορά) μόνη την Κύπρο. Αυτό φάνηκε πολύ έντονα στην τελευταία επίσκεψη του Γιώργου Παπανδρέου στην Λευκωσία 12-13 Απριλίου. Η Κύπρος γνωρίζει ότι πρακτικά από την Ελλάδα δεν μπορεί να ελπίζει σε τίποτα, για να αλλάξει έστω κατ’ ελάχιστον τους συσχετισμούς με την Τουρκία.

Πως θα πιέσει όμως η Μ. Βρετανία την ελληνική πλευρά;
1. Η πρόσφατη (πολιτική και όχι νομική) απόφαση του ΕΔΑΔ (Ευρωπαικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) κατά της Κύπρου εξαφανίζει και την τελευταία ελπίδα για λύση στοιχειωδώς συμβατή προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για αυτό πίεσαν το ΕΔΑΔ η Αγγλία αλλά και κάποιες άλλες χώρες: Για να είναι η Κύπρος μετά την απόφαση ΕΔΑΔ ανίσχυρη νομικά και να υποκύψει ευκολότερα σε λύση τύπου Ανάν.
2. Ο επίτροπος για την διεύρυνση Stefan Fule, ο οποίος δουλεύει μεθοδικά για άρση της «απομόνωσης» των Τουρκοκυπρίων, μέσω προώθησης κανονισμού απ’ ευθείας εμπορίου Ε.Ε. – κατεχόμενης βόρειας Κύπρου. Για τον ίδιο στόχο εργάζεται παρασκηνιακά και ο Ολλανδός ευρωβουλευτής και επικεφαλής της κοινής κοινοβουλευτικής επιτροπής Ε.Ε. – Τουρκίας, Υοst Lakentaik, ο οποίος βολιδοσκοπεί αλλά και επηρεάζει τη στάση χωρών της Ε.Ε. για το απ’ ευθείας εμπόριο Ε.Ε. – κατεχόμενης βόρειας Κύπρου.

Τυχόν υιοθέτηση του κανονισμού (πολύ πιθανό σενάριο), θα σημάνει στην πράξη ταϊβαν-οποίηση της βόρειας Κύπρου. Θα είναι παραβίαση και του διεθνούς δικαίου και του ευρωπαϊκού δικαίου, που θα παραπέμπει σε κανονικές και πλήρεις εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Ε.Ε. και ψευδοκράτους. Όμως οι κατεχόμενες από την Τουρκία περιοχές είναι αναπόσπαστο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, με βάση τη Συνθήκη Προσχώρησης της Κύπρου στην Ε.Ε. Αν αρχίσει το απ’ ευθείας εμπόριο και ταυτόχρονα η Τουρκία καταργήσει το εμπάργκο σε βάρος των πλοίων και των αεροσκαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, φεύγει για την Άγκυρα το άγχος εκπλήρωσης των συμβατικών της υποχρεώσεων προς την Ε.Ε. και την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο σχετικός κανονισμός μετά από την Ευρωβουλή θα πάει στο Ευρωπαικό Συμβούλιο, όπου απόφαση θα ληφθεί όχι με απόλυτη ομοφωνία αλλά με πλειοψηφία, και θα εγκριθεί (με αρνητικές πιθανώς μόνο Ελλάδα, Γαλλία και Αυστρία). Πρώτα δηλαδή άρση των «εμπάργκο» και μετά «αμοιβαία αναγνώριση»:

-Η Τουρκία θα αναγνωρίσει μεν Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά όχι ολόκληρη την Κύπρο, όπως αυτή εισήλθε στην Ε.Ε. ως πλήρες μέλος. Η Τουρκία θα αναγνωρίσει την Κύπρο με συνοδευτική δήλωση πως αναγνωρίζει μόνο τις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας που είναι υπό ελληνοκυπριακό έλεγχο.
- η Κυπριακή Δημοκρατία ταυτόχρονα θα αναγνωρίσει τον κατεχόμενο βορρά της Κύπρου ως μελλοντικό συνεταιρικό συνιστών κράτος (state). Έτσι το μέχρι σήμερα ψευδο-κράτος, θα αναβαθμιστεί αυτόματα σε χωριστή πολιτική οντότητα. Το ψευδοκράτος στην βόρεια Κύπρο θα είναι ανοιχτό για εμπόριο και οικονομικές σχέσεις με όλο τον κόσμο, όπως ακριβώς η Ταιβάν. Όχι δηλαδή διεθνώς αναγνωρισμένο από όλους κράτος, αλλά μια λειτουργική πολιτική οντότητα που στην πράξη θα είναι σαν κράτος. Η Τουρκία θα εμφανιστεί έτσι διαλλακτική στη διεθνή κοινή γνώμη και αμέσως μετά θα ανοίξουν τα 8 παγωμένα κεφάλαια διαπραγμάτευσης Τουρκίας-Ε.Ε.

Έτσι η Κύπρος οδηγείται, αν μεν βρεθεί και συμφωνηθεί λύση, σε λύση συν-ομοσπονδίας, με όχι λειτουργικό μοντέλο διακυβέρνησης, με υπερ-εξουσίες στους Τουρκοκύπριους (και εποίκους), δίχως ένοπλες δυνάμεις και ισχύ, όπως ακριβώς θέλουν οι ΗΠΑ και η Μ. Βρετανία. Αν πάλι δεν βρεθεί λύση στο κυπριακό λόγω του τουρκικού μαξιμαλισμού και ο Χριστόφιας αναγκαστεί να σταματήσει τις συνομιλίες, θα ακολουθηθεί το παραπάνω σενάριο, ή παραλλαγή αυτού: η Τουρκία μετά τον κανονισμό για το απ’ ευθείας εμπόριο, θα αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία (πάντα μέσα στα εδαφικά όρια που η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί έλεγχο). Τα κατεχόμενα «ταιβαν-οποιούνται» και ανοίγουν τα 8 κεφάλαια Τουρκίας-Ε.Ε. που τώρα είναι παγωμένα. Και η Τουρκία θα προχωρά πλέον ελεύθερα και ανεμπόδιστα προς μια μελλοντική ένταξη στην Ε.Ε.