Ποιοι θίγονται και πόσα χάνουν από το νέο Ασφαλιστικό

Οι συντάξεις που γνωρίζαμε αποτελούν ήδη μακρινό παρελθόν και η προσέγγισή τους θα απαιτεί στο μέλλον περισσότερα χρόνια εργασίας και υψηλότερες ασφαλισμένες αμοιβές


O χάρτης των συντάξεων αλλάζει άρδην, οι συντάξεις που γνωρίζαμε αποτελούν ήδη μακρινό παρελθόν και η προσέγγισή τους θα απαιτεί στο μέλλον περισσότερα χρόνια εργασίας και υψηλότερες ασφαλισμένες αμοιβές.

Η κυβέρνηση- υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ταχύτατες διαρθρωτικές αλλαγές- επέλεξε το σκληρότερο σενάριο αλλαγών στο ασφαλιστικό σύστημα ανατρέποντας πλήρως τη σημερινή εικόνα.

Κεντρική επιλογή του ασφαλιστικού συστήματος είναι η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης έτσι ώστε να καθίσταται ασύμφορη η αποχώρηση ακόμη και στα 35 έτη ασφάλισης.

Οι ασφαλιστικές ρυθμίσεις οδηγούν σε μείωση των συντάξεων μεταξύ 20% και 30% στα 35 έτη ασφάλισης, ενώ για την κατοχύρωση μιας ικανοποιητικής σύνταξης απαιτούνται τουλάχιστον 40 έτη εργασίας. Τα εξαιρετικά επώδυνα μέτρα, που ήδη ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο, θα εφαρμοστούν σε τέσσερις χρόνους: άμεσα, το 2011, το 2013 και το 2018. Η κίνηση αυτή της κυβέρνησης εκπέμπει το απαραίτητο σήμαπρος τις αγορές, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ότι είναι αποφασισμένη να προχωρήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές και να λάβει «γρήγορα και αποτελεσματικά μέτρα» για την αντιμετώπιση του ελλείμματος των ασφαλιστικών ταμείων. Οι επί τα χείρω αλλαγές επικεντρώνονται σε τρία σημεία.

Πρώτον, στη βασική σύνταξη η οποία θα δίδεται μόνο κατά το 65ο έτος της ηλικίας, ανεξαρτήτως πότε λαμβάνει ο ασφαλισμένος την ανταποδοτική σύνταξη. Μάλιστα θα τεθούν και εισοδηματικά κριτήρια που θα απαγορεύουν τη χορήγησή της στις περιπτώσεις όπου ο συνταξιούχος έχει και επιπλέον εισοδήματα.

Δεύτερον, το ποσοστό αναπλήρωσης μειώνεται στα 65%, από τα 70% ή τα 80%, γεγονός που οδηγεί σε δραματικές μειώσεις τις συντάξεις. Και τρίτον, επιβάλλεται άμεσα, από το 2010, δηλαδή με την ψήφιση του νομοσχεδίου, ειδική εισφορά τύπου ΛΑΦΚΑ, στις συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ. Η εισφορά θα είναι μηνιαία και θα κυμαίνεται από 2% ως 5%.

Η κυβέρνηση αποφάσισε να φέρει νωρίτερα ορισμένα μέτρα, όπως η περικοπή των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, η αύξηση της «ποινής» σε περιπτώσεις πρόωρης εξόδου, η εξίσωση των ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών στο Δημόσιο. Ταυτοχρόνως ετοιμάζει περικοπές στις υψηλές συντάξεις κυρίως των ΔΕΚΟ και αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων στα ελλειμματικά ταμεία, όπως αυτό των αυτοαπασχολουμένων, από το 2013. Πώς θα υπολογίζονται οι νέες συντάξεις
Η βασική σύνταξη θα ισχύσει από το 2018 και θα αφορά το σύνολο των ασφαλισμένων. Θα δίδεται στο 65ο έτος της ηλικίας, ανεξαρτήτως πότε θα λαμβάνει ο ασφαλισμένος την ανταποδοτική σύνταξη. Η βασική σύνταξη, με βάση τα σημερινά δεδομένα θα είναι 360 ευρώ. Το ποσό αυτό θα δικαιούνται όσοι έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης. Ωστόσο οι δικαιούχοι θα πρέπει να πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια που θα τεθούν. Στην περίπτωση επιβολής εισοδηματικών κριτηρίων στη βασική σύνταξη, θα οδηγηθούμε σε ποσοστό αναπλήρωσης από 40% ως 45%.

Ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων αφορά το σύνολο των ασφαλιστικών ταμείων. Το νέο σύστημα θα ξεκινήσει από το 2018 και θα ολοκληρωθεί το 2030, οπότε και για την έκδοση της σύνταξης θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του ασφαλιστικού βίου. Ωστόσο στα ελλειμματικά ταμεία θα εφαρμοστεί από το 2013. Το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων δεν θα ξεπερνά το 65% για όσους έχουν 35 έτη ασφάλισης, όταν σήμερα είναι στο 70% για όσους ασφαλίστηκαν μετά το 1993 και στο 80% για την πλειοψηφία των παλαιών ασφαλισμένων. Ο υπολογισμός της ανταποδοτικής σύνταξης θα γίνεται με βάση τα έτη ασφάλισης και με κλιμακούμενους συντελεστές, που θα ξεκινούν από το 0,9% για τα 15 έτη δουλειάς και θα φτάνουν το 1,6% για τα 40 έτη δουλειάς. Οι συντελεστές αυτοί θα αλλάζουν ανά πενταετία, ενώ ειδική προσαύξηση θα δίνεται από τα 37 ως και τα 40 έτη. Το 2018 θα λαμβάνεται υπόψη η καλύτερη δεκαετία, ενώ σταδιακά ως το 2030 ο υπολογισμός θα γίνεται με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού βίου. Στο ενδιάμεσο- δηλαδή από το 2018 ως το 2030- θα εφαρμοστεί ένα μεικτό σύστημα για τον υπολογισμό των συντάξεων. Ετσι το 2018 πέντε χρόνια (από το 2008 ως και το 2012) θα υπολογίζονται με το παλαιό σύστημα και πέντε χρόνια (από το 2013 ως και το 2017) με τον νέο τρόπο.

Τα ελλειμματικά ταμεία
Το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων από το 2013 στα ελλειμματικά ταμεία όπως ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών. Εξετάζεται η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων από το 2013, μειώνοντας τους συντελεστές υπολογισμού από το 3% που είναι σήμερα στο 2%. Το μέτρο υπολογίζεται να οδηγήσει σε μείωση των συντάξεων κατά μέσο όρο στο 10%. Σημειωτέον ότι και τα συγκεκριμένα ταμεία από το έτος 2018 θα εφαρμόζουν τον γενικό υπολογισμό της σύνταξης που θα περιέχεται στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο και θα αφορά το σύνολο των ταμείων.

Ειδική εισφορά
Η κυβέρνηση προωθεί την επιβολή ειδικής εισφοράς τύπου ΛΑΦΚΑ στις συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ με στόχο το ποσό που εισπράττεται να ενισχύει τα οικονομικώς αδύναμα ασφαλιστικά ταμεία. Η εισφορά θα είναι μηνιαία και θα κυμαίνεται από 2% ως 5%. Ταυτοχρόνως, στο τραπέζι υπάρχει και πρόταση για τη μείωση των υψηλών συντάξεων στον ΟΤΕ και στη ΔΕΗ, με δεδομένο πως φέτος περιορίστηκε σημαντικά η κρατική χρηματοδότηση στα συγκεκριμένα ταμεία. Σύμφωνα με πληροφορίες η μείωση αυτή θα αφορά συντάξεις άνω των 1.500 ευρώ και θα κυμαίνεται από 3% ως 8%.

Ο περιορισμός των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, αλλά και η επιβολή αυξημένων «ποινών» για τις περιπτώσεις πρόωρης εξόδου, θα τεθούν άμεσα σε εφαρμογή προκειμένου να αυξηθεί η μέση ηλικία συνταξιοδότησης από τα 61,4 έτη στα 63 έτη ως το 2015. Ετσι από το 2011 η μείωση της σύνταξης για κάθε έτος πρόωρης «φυγής» από το Δημόσιο θα πάει από το 4,5% στο 6%. Αυτό σημαίνει ότι η αποχώρηση πέντε έτη νωρίτερα θα «κοστίζει» στον ασφαλισμένο μείωση της σύνταξης κατά 30%.

Οι αλλαγές στη διαδοχική ασφάλιση που είναι θετικές για τους ασφαλισμένους δεν θα εφαρμοστούν άμεσα αλλά μετατίθενται για το 2011, ίσως και αργότερα. Το κόστος της συγκεκριμένης ρύθμισης ξεκινά από τα 15 εκατ. ευρώ τον χρόνο και εντός επτά ετών φτάνει τα 200 εκατ. ευρώ.

Τέλος, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών με ανήλικα παιδιά, που περιέχεται στον νόμο Πετραλιά, είχε «παγώσει» προσωρινά για το 2010, αλλά θα τεθεί σε εφαρμογή την επόμενη χρονιά (2011). Το όριο συνταξιοδότησης- σταδιακά- θα αυξηθεί από το 50ό στο 55ο έτος της ηλικίας. Αρχικώς συζητούνταν η συγκεκριμένη διάταξη να τεθεί σε ισχύ από το 2013, αλλά η οικονομική κατάσταση των ταμείων επισπεύδει την εφαρμογή της.

Γιάννης Μακάριος